اکثر آد‏م‏ها می‏دانند باید فردی را که با او درگیر هستند ببخشند. عقل و آموزه‏های دینی هم بخشایش را می‏ستاید؛ با این حال، ما معمولاً در این مسئله دچار مشکل هستیم.^۱

تحقیقات اخیر در «طرح بخشایش» دانشگاه استنفورد نشان می‏دهد بخشایش، عصبانیت و تنفر را کم می‏‏کند. در این تحقیق عصبانیت و تنفر شرکت‏کنندگانی که فرد مقابل را بخشیده بودند، در مقایسه با کسانی که گذشت ننمودند، ۷۰ درصد کاهش یافت. دکتر فردریک لاسکین می‏گوید: در فرهنگ ما «بخشایش» جایی ندارد و آن یکی از حوزه‏های جدید علمی است. وی می‏گوید مهارت بخشش را باید آموخت و به سبب نداشتن این مهارت بین‏فردی است که بسیاری از ما با یکدیگر خصومت داریم^۲.

در فرهنگ دینی ما، بخشش جایگاهی رفیع و درخشان دارد و ماهیت آن نیز تبیین شده است. امیرالمؤمنین علی علیه السلام می‏فرماید:

الصَّفْحُ أَنْ یَعْفُوَ الرَّجُلُ عَمّا یُجْنی عَلَیهِ و یَحْلُمُ عَمّا یَغیظُهُ.^۳

۰.بخشش آن است که انسان از ستمی که بر او روا داشته شده در گذرد، و در برابر آنچه او را به خشم می‏آورد، بردباری کند.

گذشت فرایندی است که اگرچه به ظاهر کوتاه آمدن و واگذارکردن صحنه به طرف متخاصم است، موجبات عزت و افتخار شخص را فراهم خواهد آورد. در واقع گذشت بهترین روش برای حفظ شخصیت و حرمت افراد است. امام باقر علیه السلام می‏فرماید:

ثَلاثٌ لایزیدُ اللّهُ بِهِنَّ المَرءَ المُسلِمَ إلاّ عِزّا: الصَّفحُ عَمَّن ظَلَمَهُ، و إعطاءُ مَن حَرَمَهُ، و الصِّلَةُ لِمَن قَطَعَهُ.^۴

۰.سه چیز است که خداوند به واسطهٔ آنها جز بر عزّت انسان مسلمان نمی‏افزاید: گذشت کردن از کسى که به او ستم کرده، بخشیدن به کسى که از [دادن چیزى به] او دریغ کرده و پیوستن به کسى که از او بریده است.

بیان احساس، مطلع‏ساختن دیگران از احساسی است که درباره ‏رفتار آنها داریم. اگر حق شما را فردی ضایع کرد یا با کسی درگیر شدید و احساسی بدی در مورد او پیدا کردید، قبل از اینکه احساستان ‏به رفتار پرخاشگرانه تبدیل شود، همان لحظه به این احساس پایان بخشید و احساس خود را با همان فرد در میان بگذارید. بیان احساس، تصفیه احساس را به همراه دارد و برانگیختگی را کم می‏‏کند. این راهکار، شما را آرام می‏‏کند تا هیجانتان به حد رفتار پرخاشگرانه نرسد و طرف مقابل نیز به اشتباهش پی ببرد. اسلام نیز به این نکته با «موضوع طلب حلالیت» توجّه دارد.

روان‏شناسان توصیه می‏‏کنند برای بیان احساس خود از برچسب‏زدن به فرد مقابل در قالب جملاتی با فاعل «تو» ـ که به این جملات «پیام تو» می‏گویند ـ مانند:‏ «تو بی‏ملاحظه هستی» و «تو نامنظمی» اجتناب کنید و از جملاتی با فاعل «من» ـ که به آن «پیام من» می‏گویند ـ مانند «من احساس خوبی از رفتار شما ندارم» و «من دوست داشتم شما به شکل دیگری رفتار می‏کردید» استفاده کنید. زمانی که از این روش استفاده می‏‏کنید، مسئولیت احساستان را بدون سرزنش طرف مقابل می‏پذیرد. برای استفاده صحیح از روش‏ «پیام من» مطابق الگوی ذیل عمل نمایید.

وقتی تو.......................................... من احساس.........................................می‌کنم. من دوست دارم................................................ انجام بدی.

(توصیف رفتار طرف مقابل) (بیان احساس شخصی خودتان) (بیان نیاز و خواسته‌تان)

برای مثال، «وقتی تو دیر به خونه میای، من ناراحت میشم و احساس می‏‏کنم که به من بی‏‏توجهی شده، من دوست دارم اگه قراره دیر بیای قبلش تلفن بزنی و بگی»^۱. در شرایطی که ارتباط کلامی امکان‏پذیر نباشد،‏ ارتباط نوشتاری مانند نوشتن نامه و پیامک توصیه می‏شود^۲.

۵. بخشایش

یکی از راه‏های غلبه کردن بر عصبانیت و خشم آن است که به قدرت بخشایش پی ببریم.