193
مهارت‌های زندگی

مزاحی را که در آن به حریم دیگران تجاوز نشود، تأیید کرده است۱. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

إنّی أمزَحُ و لا أقولُ إلاّ حَقّاً.۲

۰.من مزاح می‏کنم، اما جز حق نمی‏گویم.

امام باقر علیه السلام فرمود:

إنّ اللّهَ یحِبُّ المُداعِبَ فی الجَماعةِ بلا رَفَثٍ.۳

۰.خداوند دوست دارد کسی را که با مردم مزاح کند اما سخن زشت به زبان نیاورد.

در آموزه‏های دینی شوخ‏طبعی ویژگی افراد مؤمن و بخشی از شخصیت آنها دانسته شده است. در روایت آمده است که امام صادق علیه السلام ‏فرمود:

ما مِن مؤمنٍ إلاّ و فیهِ دُعابَةٌ. قلتُ: و ما الدُّعابَةُ؟ قالَ: المِزاحُ.۴

۰.هیچ مؤمنی نیست جز اینکه در او «دُعابه» هست. عرض کردم: دعابه چیست؟ فرمود: شوخی.

1.. عن یونسَ الشیبانی: قال أبوعبداللّٰه علیه السلام: «کیفَ مُداعَبَةُ بَعضِکُم بَعضا؟ قلتُ: قلیلٌ، قالَ: فلاتَفعلوا فإنّ المُداعَبةَ مِن حُسنِ الخُلقِ، و إنّکَ لَتُدخِلُ بها السُّرورَ على أخیکَ، و لقد کانَ رسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یداعِبُ الرّجُلَ یریدُ أن یسُرَّهُ»؛ امام صادق علیه السلام ـ به یونس شیبانى ـ فرمود: با یکدیگر شوخى هم می‏کنید؟ عرض کردم: کم. فرمود: این گونه نکنید؛ زیرا شوخى از خوش‏خویى است و بدان وسیله برادرت را شاد می‏سازى. رسول خدا صلی الله علیه و آله براى این که کسى را شاد کند، با او شوخى می‏کرد (الکافی، ج٢، ص٦٦٣، ح٣). عن مُعمّرَ بنِ خلاّدٍ: سَألتُ أبا الحَسنِ علیه السلام فقلتُ: جُعِلتُ فِداکَ؛ الرَّجُلُ یکونُ مَع القَومِ فیجری بَینَهُم کلامٌ یمزَحونَ و یضحَکونَ. «فقال: لا بأسَ ما لَم یکُن، فظَنَنتُ أنّهُ عنَى الفُحشَ. ثُمّ قالَ: إنّ رسولَ اللّٰه صلی الله علیه و آله کانَ یأتیهِ الأعرابی فیهدی لَهُ الهَدیةَ، ثُمّ یقولُ مکانَهُ: أعْطِنا ثَمنَ هَدیتِنا، فیضحَکُ رسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله. و کانَ إذا اغتَمَّ یقولُ: ما فَعلَ الأعرابی؟! لَیتَهُ أتانا به» نقل از معمّر بن خلاّد ـ : از ابوالحسن (امام کاظم) علیه السلام پرسیدم و گفتم: فدایت شوم، فردى با عدّه‏اى می‏نشیند و با هم می‏گویند و شوخى می‏کنند و می‏خندند، فرمود: اگر چیزى نباشد اشکالى ندارد ـ به گمانم مقصود حضرت [از: اگر چیزى نباشد] ناسزاگویى بود ـ سپس فرمود: بادیه‏نشینى بود که نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله می‏آمد و براى آن حضرت هدیه می‏آورد و همان جا می‏گفت: پول هدیه ما را بده و رسول خدا صلی الله علیه و آله می‏خندید. آن حضرت هرگاه اندوهگین می‏شد، می‏فرمود: آن بادیه‏نشین چه می‏کند؟ کاش نزد ما می‏آمد! (الکافی، ج٢، ص٦٦٣، ح١).

2.. شرح نهج البلاغه، ج٦، ص٣٣٠.

3.. المحاسن، ج١، ص٤٥٦.

4.. الکافی، ج٢، ص٦٦٣، ح٤.

مهارت‌های زندگی
192

عمیق‏ترین افکار و احساسات خود را درباره تجارب مهم و ناراحت کننده‏تان بنویسید. بهتر است نوشته شما درباره مسائلی باشد که درباره آنها با کسی مفصل صحبت نکرده‏اید. خود را رها کنید و اجازه دهید افکار و احساسات عمیق خود را هنگام نوشتن لمس کنید. انتخاب موضوع نوشتن در هر جلسه کاملاً در اختیار خود شماست.

بنابر پژوهش‏های انجام شده، اجرای این روش به‏طور منظم و روزانه، علاوه بر پیشگیری از بیماری‏های جسمانی و روانی، باعث خواهد شد تا افراد با خشم شدید خود بهتر کنار آیند و در نتیجه کارکرد فردی و اجتماعی بهتری بیابند۱.

۱۲. شوخ‏طبعی

کنترل هیجان منفی با هیجان مثبت، یکی دیگر از شیوه‏های مقابله با خشم است. تبیین روان‏شناختی این روش می‏تواند چنین باشد که یک هیجان مثبت به‏سبب هم‏جنسی با هیجان منفی، بیشتر از رفتار یا شناخت در دسترس فرد خشمگین است و از طرفی مقابله به‏وسیله هیجان مثبت، ممکن است نوعی حواسپرتی عمدی از هیجان منفی در فرد خشمگین ایجاد کند.

شوخ‏طبعی سازوکاری دفاعی است که بر خلاف سایر سازوکار‏های دفاعی می‏تواند خشنودی را افزایش دهد و در ضمن از میزان تألم بکاهد. فرانکل در کتاب انسان در جستجوی معنا می‏نویسد: خنده و مزاح به روحیهٔ زندانیانی که هر لحظه انتظار مرگ را می‏کشیدند کمک کرد تا بهتر بتوانند در برابر شرایط دشوار اردوگاه‏های مرگ ایستادگی کنند. فرانکل در این کتاب نوشت: «بذله و مزاح سلاح روحی و روانی بود که از آن برای حراست از نفس خود استفاده شد»۲.

در متون اسلامی بر شوخ‏طبعی و مزاح در جمع تأکید شده است. در سیره پیشوایان دین نیز شوخی و مزاح در تعامل و ارتباط با یاران و اصحاب خود گزارش شده و اسلام

1.. مهندسی رفتار ارتباطی بین شخصی و درون شخصی، ص۱۹۷.

2.. مدیریت استرس، ص۳۲۵.

  • نام منبع :
    مهارت‌های زندگی
    سایر پدیدآورندگان :
    سيد مهدي خطيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 93731
صفحه از 391
پرینت  ارسال به