185
مهارت‌های زندگی

جرایم قرار گذاشته شده استفاده کنید. نظام تشویق و تنبیه در مورد افراد پرخاشگر نیز کاملاً اثرگذار است و می‏تواند به مهار خشم و پرخاشگری آنها کمک کند.

۹. تنش‏زدایی

خشم یک شیوهٔ بیان اضطراب شناخته می‏شود و و در اکثر مواقع وجود اضطراب شدید فرد را دچار ناپایداری هیجانی شدید می‏‏کند. از جملهٔ روش‏هایی که امروزه برای غلبه بر اضطراب، تنیدگی و استرس به کار گرفته می‏شود، «تنش‏زدایی»۱ است. معمولاً در اغلب روش‏های تنش‏زدایی، از دم و بازدم عمیق، انقباض- رهاسازی عضلانی و تمرکز ذهنی، برای ایجاد آرامش جسمی و روانی استفاده می‏شود.

یکی از عمده‏ترین کاربردهای تنش‏زدایی استفاده از آن برای تقلیل اضطراب، هراس و کاهش تنش‏های بر جا مانده از خشم است. تنش‏زدایی چرخه معیوب اضطراب و تنیدگی را مختل کرده، جریان‏های فیزیولوژیک را به حالت طبیعی تغییر می‏دهد. علاوه بر این، بر اساس تحقیقات گسترده در این زمینه آموزش تنش‏زدایی تدریجی، کاهش برانگیختگی و تنش‏های ذهنی را در پی دارد۲.

استفاده از تنش‏زدایی به عنوان یک فن خودمهارگری فعال برای مهار تنش در موقعیّت‏های مختلف، مؤثرتر از زمانی است که فرد به صورت خودبه‏خودی به دنبال بهبود باشد. شیوه‏های مختلفی برای تنش‏زدایی ابداع شده است که عموماً این شیوه‏ها بر آرام کردن بدن و تقویت تمرکز ذهنی تأکید دارند.

اگر بخواهید اثر تنش‏زدایی را دریابید، فقط لازم است در موقعیّت‏هایی که دچار استرس هستید، چند بار نفس عمیق و منظم بکشید تا تفاوت میان آرامش را قبل و بعد از این تمرین حس کنید. مطمئن باشید شیوه‏های مدون تنش‏زدایی اثری دوچندان و بیشتر از این تمرین ساده خواهد داشت.۳

1..relaxation.

2.. شیوه‌های درمانگری اضطراب و تنیدگی، ص۶۹.

3.. برای اطلاعات بیشتر ر.ک: مسعود جان‏بزرگی و ناهید نوری؛ شیوه‏های درمانگری اضطراب و تنیدگی.


مهارت‌های زندگی
184

اندازه یک «جرعه»، موجب جلب توجّه و محبت خداوند عزّ و جل خواهد بود. رسول خدا صلی الله علیه و آله می‏فرمایند:

مَا مِنْ جُرْعَةٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى مِنْ جُرْعَةِ غَیظٍ کَظَمَهَا رَجُل.۱

۰.در نزد خداوند جرعه‏ای محبوب‏تر از جرعهٔ خشمی نیست که انسان آن را فرو خورَد.

هر انسان مشتاقی به دنبال جلب توجّه معبود خویش است و می‏کوشد متعالی شود. این نوع برخورد با خشم موجب تشویق فرد خشن در هرچه بیشتر مهار کردن خود و در کل مایه تقویت خودمهارگری در او خواهد شد. نظام پاداش باعث ایجاد رفتار مثبت و حذف رفتار پرخاشگرانه خواهد شد. مجموعهٔ روایات تشویقی، فراوان و چشمگیر است. اما در مجموعهٔ دیگری از روایات، دربارهٔ افرادی که این کنترل هیجانی را ندارند نظام تنبیه سفارش شده است. در این شیوه محرومیت باعث بازداری و اجتناب از بروز هیجان خشم می‏گردد.

طُوبى لِمَن کَظُمَ غِیظَهُ و لَم یطلِقهُ و عَصى أمرَ نَفسِهِ فَلَم یهلِکهُ.۲

۰.خوشا به حال کسی که خشمش را فرو خورد و آن را آزاد نگذارد و از خواهش‏های نفس فرمان نبرد تا در نتیجه هلاک نشود.

با توجّه به این روایات، اگر درصدد مقابله با خشم یا پرخاشگری خویش هستید، در صورت بروز خشم، با روش «مجازات خود» می‏توانید موجب کاهش خشم و پرخاشگری‏تان شوید. اما اگر در موقعیّت خشم، بر هیجان خود مسلط شدید و توانستید بر آن غلبه یابید، با شیوهٔ «خودپاداش‏دهی» می‏توانید مهارت خودکنترلی را در خود افزایش دهید و رفتار مطلوب و مثبت را تقویت کنید. برای اینکه به این تشویق‏ها و مجازات‏ها پایبند بمانید، می‏توانید از یک دوست یا آشنا برای ثبت و ضبط پاداش‏ها و

1.. بحار الأنوار، ج۷۹، ص۱۳۸.

2.. غرر الحکم و درر الکلم، ص۴۳۰، ح۲۴۷.

  • نام منبع :
    مهارت‌های زندگی
    سایر پدیدآورندگان :
    سيد مهدي خطيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 93538
صفحه از 391
پرینت  ارسال به