شب زنده‌داری، لقاء پروردگار و انجام کار خیر از جمله نمونه‌های منابع معنوی شادی است. رسول خدا صلی الله علیه و آله به امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود:

یا عَلِی! ثَلَاثٌ فَرَحَاتٌ لِلْمُؤْمِنِ فِی الدُّنْیا: لُقِیُّ الْإِخْوَانِ وَ الْإِفْطَارُ مِنَ الصِّیامِ وَ التَّهَجُّدُ مِنْ آخِرِ اللَّیلِ.^۱

۰.اى على! مؤمن در این دنیا در سه وقت خوشحال مى‏شود: هنگام ملاقات با برادران، و هنگام افطار در ماه رمضان، و هنگام شب زنده‌داری در آخر شب‏.

امام صادق علیه السلام فرمود:

لِلصَّائِمِ فَرْحَتَانِ: فَرْحَةٌ عِنْدَ إِفْطَارِهِ وَ فَرْحَةٌ عِنْدَ لِقَاءِ رَبِّهِ.^۲

۰.برای روزه‌دار دو شادمانی است: یک شادمانى هنگام افطارش و یک شادمانى هنگام دیدار پروردگارش.

در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است که خداوند متعال عیسی بن مریم علیه السلام را پند داد:

یا عِیسَى! افْرَحْ بِالْحَسَنَةِ فَإِنَّهَا لِی رِضًا.^۳

۰.ای عیسى! با انجام دادن کارهاى خیر شادمان باش؛ چرا که خشنودی من در انجام دادن آن کارهاست.‏

قرآن نیز یکی از بارزترین مصداق‌های شادی‏های معنوی است. رسول اکرم صلی الله علیه و آله در این باره می‏فرماید:

اللَّهُمَّ! نَوِّرْ بِکِتَابِکَ بَصَرِی وَ اشْرَحْ بِهِ صَدْرِی وَ فَرِّحْ بِهِ قَلْبِی.^۴

۰.خدایا! دیدگانم را به قرآنت روشن ساز، و سینه‏ام را با آن باز و پذیرا گردان، و قلبم را به آن شاد فرما.

ک ـ معنویت

بی‏تردید معنویت می‏تواند به شادمانی افراد کمک کند و سطح شادکامی آنان را افزایش دهد. دین به زندگی فرد معنا می‏دهد و اهدافی بلند ترسیم می‏کند. اعمال و باورهای مذهبی هریک نقشی بسزا در ارتقای سطح شادی دارند. همچنین باورها نقشی انکارناپذیر در هدایت رفتار و هیجانات انسان دارند. الیسون و همکاران وی دریافتند که باورها مهم‏ترین منبع شادی هستند و رابطه با خداوند از طریق تأثیر بر باورها، نفوذ خود را ظاهر می‏سازد^۱. قرآن کریم در این زمینه مؤمنان را به شادی به سبب فضل و رحمت خداوند فرمان می‏دهد:

(قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیرٌ مِمَّا یَجْمَعُونَ).^۲

۰.بگو: «به فضل و رحمت خداست که [مؤمنان] باید شاد شوند» و این از هرچه گرد مى‏آورند بهتر است.

در کنار باورها، امید به منبعی پایدار، هیجان‌های مثبتِ پایدار را نتیجه خواهد داد، اما امید هنگامی نیرومند است که هدف‏های ارزشمندی را در برگیرد و با داشتن موانع مهم ولی برطرف‏شدنی، احتمال دستیابی به آنها در میان‏مدّت وجود داشته باشد. جایی که مطمئن هستیم به هدف نخواهیم رسید، ناامید می‏شویم^۳. امام علی علیه السلام در وصف پرهیزگاران به این نکته اشاره می‏فرماید:

یَبِیتُ حَذِراً وَ یُصْبِحُ فَرِحاً حَذِراً لِمَا حُذِّرَ مِنَ الْغَفْلَةِ وَ فَرِحاً بِمَا أَصَابَ مِنَ الْفَضْلِ وَ الرَّحْمَة.^۴

۰.شب را ترسان به سر مى‏برد، و روز را شادمان آغاز می‌کند. ترسان، از غفلتى که ورزیده و شادمان، از بخشش و آمرزشى که بدو رسیده.