صادق علیه السلام می‏فرماید: خداوند متّعال به موسی علیه السلام وحی کرد:

یا مُوسَى! لَا تَفْرَحْ بِکَثْرَةِ الْمَالِ وَ لَاتَدَعْ ذِکْرِی عَلَى کُلِّ حَالٍ فَإِنَّ کَثْرَةَ الْمَالِ تُنْسِی الذُّنُوبَ وَ إِنَّ تَرْکَ ذِکْرِی یُقْسِی الْقُلُوبَ.^۱

۰.اى موسى! به ثروت بسیار خوشحال مباش و در هیچ حالتى یاد مرا ترک مگو؛ زیرا ثروت بسیار، گناهان را از یاد انسان می‏برد و به‏ یاد من نبودن، قساوت دل مى‏آورد.

در آیه ۷۶ سوره قصص، دلیل ستمکاری قارون، ثروت و اموال فراوان او ذکر شده است. این ثروت‏اندوزی باعث شد قارون مسیر و هدف زندگی خود را گم کند:

(إِنَّ قارُونَ کانَ مِنْ قَوْمِ مُوسى‏ فَبَغى‏ عَلَیهِمْ وَ آتَیناهُ مِنَ الْکُنُوزِ ما إِنَّ مَفاتِحَهُ لَتَنُوأُ بِالْعُصْبَةِ أُولِی الْقُوَّةِ إِذْ قالَ لَهُ قَوْمُهُ لاتَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لایحِبُّ الْفَرِحینَ).

۰.قارون از قوم موسى بود و بر آنان ستم کرد، و از گنجینه‏ها آن قدر به او داده بودیم که کلیدهاى آنها بر گروهی نیرومند سنگین مى‏آمد، آن‏گاه که قوم وى بدو گفتند: «شادى مکن که خدا شادى‏کنندگان را دوست نمى‏دارد».

در آیه ۴۴ سوره انعام نیز نعمت‌ها و ثروت‌ها مایه نوامیدی و عذاب کافران بودند، پس از آنکه فرمان‏های الهی را فراموش کردند، و با آنها سرمست شدند و خداوند متّعال به این سبب شادمانی را از ایشان دریغ داشت.

(فَلَمَّا نَسُوا ما ذُکِّرُوا بِهِ فَتَحْنا عَلَیهِمْ أَبْوابَ کُلِّ شَی‏ءٍ حَتَّى إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً فَإِذا هُمْ مُبْلِسُونَ).^۲

۰.چون همه اندرزهایى را که به آنها داده شده بود، فراموش کردند، همه درها را به رویشان گشودیم تا از آنچه یافته بودند شادمان گشتند، پس به‏ناگاه آنان را فروگرفتیم و همگان نومید شدند.

چشمگیر ثروت، برای بسیاری از کشورها وجود نداشته است^۱.

در آموزه‏های دینی بسترهای اولیه برای اقتصاد خانواده و جامعه تعریف شده است که اگرچه موضوع بحث ما نیست، اشاره‏ای گذرا، به تبیین موضوع «ثروت» کمک شایانی خواهد کرد. امام صادق علیه السلام سه چیز را از نیازهای عمومی می‏داند:

ثَلَاثَةُ أَشْیاءَ یَحْتَاجُ النَّاسُ طُرّاً إِلَیهَا: الْأَمْنُ وَ الْعَدْلُ وَ الْخِصْبُ.^۲

۰.سه چیز است که همه مردم به آن نیازمندند: امنیت، عدالت، رفاه و فراوانی.

در روایت دیگر آن حضرت به مفضّل فرمود:

وَ اعْلَمْ یا مُفَضَّلُ، أَنَّ رَأْسَ مَعَاشِ الْإِنْسَانِ وَ حَیاتِهِ الْخُبْزُ وَ الْمَاء.^۳

۰.بدان که اساس معیشت در زندگی انسان، نان و آب است.

در روایات یاد شده، مسکن را نیز می‏توان به نیازهای عمومی انسان افزود. مسکن نیز از مسائلی است که برای همه مردم لازم است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز مانند مردم مسکن و خانه شخصی داشت؛ اگرچه خانه‏‏های حضرت بسیار محقّر بودند. ضرورت مسکن تا آنجا مورد توجّه پیشوایان دین بوده است که در برخی روایات، فروختن زمین، خانه و...، نکوهش شده است مگر در صورتی که انسان زمین، باغ یا خانه‏ای که می‏فروشد، پول آن را در چیزی مشابه همان صرف کند^۴.

به هر روی، اگر ثروت را از دو جایگاه، محور پژوهش قرار دهیم به نتایج ظریف‏تری دست خواهیم یافت؛ آن‏گونه که اسلام به این موضوع از دو زاویه نظر انداخته است: بخش اول نیازهای ابتدائی، ضروری و عمومی زندگی انسان است که از آن به ثروت تعبیر ‏می‏شود و بخش دیگر، مال‏اندوزی‏های فراتر از آن است که با ثروت رابطه‏ای تنگاتنگ دارند. هریک از این ‏دو در رابطه با شادی و خشنودی آثاری دارند. امام