لَایُطَوِّلَنَّ أَحَدُکُمْ شَارِبَهُ فَإِنَّ الشَّیطَانَ یَتَّخِذُهُ مَخْبَأً یَسْتَتِرُ بِهِ.^۱

۰.مبادا کسی از شما موی شارب خود را بلند کند؛ زیرا شیطان آ ن‏را مخفیگاه خود گرفته، در آن پنهان می‏شود.

این گونه تعبیرها نشان از اهمیت دادن اسلام به بهداشت دارند. در کنار این گونه تعبیرها، آموزه‏های روایی، گرفتن موی شارب را زمینه‏ساز نشاط می‏دانند. در مجلسی در حضور امام صادق علیه السلام از گرفتن شارب سخن به میان آمد و آن حضرت فرمود:

نُشْرَةٌ وَ هُوَ مِنَ السُّنَّةِ.^۲

۰.این عمل باعث نشاط است و سنّت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بوده است.

در این حدیث، جنبه معنویِ گرفتن موی شارب بیان شده است. تعبیرهایی که درباره گرفتن شارب و پیامد آن در روایات آمده است، در باره زدودن موهای زاید بدن نیز آمده است. امام علی علیه السلام فرمود:

النُّورَةُ نُشْرَةٌ وَ طَهُورٌ لِلْجَسَدِ.^۳

۰.نوره کشیدن (برای زدودن موهای بدن) نشاط آور و مایه پاکی بدن است.

در مقابل، بلند گذاشتن موهای بدن باعث کسالت و سستی می‏شود. امام کاظم علیه السلام می‏فرماید:

شَعْرُ الْجَسَدِ إِذَا طَالَ قَطَعَ مَاءَ الصُّلْبِ وَ أَرْخَى الْمَفَاصِلَ وَ وَرَّثَ الضَّعْفَ وَ السِّلِّ.^۴

۰.موی بدن آن‏گاه که بلند شود، آب پشت را قطع می‏‏کند، مفاصل را سست می‏سازد و ضعف و سستی به‏بار می‏آورد.

در روایت عوامل نشاط و مرتبط با موضوع بهداشت، به موردی دیگر اشاره شده است و آن شستن سر با خطمی است. امام صادق علیه السلام می‏فرماید:

تماس بدن با آب و شنا کردن، حالتی خوشایند پدید خواهد آورد که مایه نشاط فرد می‏شود. امام صادق علیه السلام، تن به آب زدن و شنا کردن را عاملی نشاط‏انگیز می‏داند:

النُّشْرَةُ فِی عَشَرَةِ أَشْیاءَ... وَ الِارْتِمَاسِ فِی الْمَاءِ‏.^۱

۰.نشاط در ده چیز است... و فرو رفتن در آب [از آن موارد است].

فرورفتن در آب و تماس تمام بدن با آب به خودی خود نشاط‌آور و شادی بخش است و هنگامی که در قالب ورزش شنا انجام می‏پذیرد، نشاطی مضاعف می‏آورد. پیاده‏روی، سوارکاری و شنا، مجموعه کارهای ورزشی نشاط‏آور هستند که روایات بدانها پرداخته است. اساساً اسلام بر ورزش‏هایی که به تقویت خودباوری و توانمندی جسمانی کمک کند، تأکید دارد.

ج ـ بهداشت

مسواک زدن، چیدن موی شارب، از میان بردن موهای زائد بدن و شستن سر با گل خطمی از مواردی هستند که در این حوزه روایی جای گرفته است. امام صادق علیه السلام آن‏گاه که درصدد بیان بخشی از عوامل نشاط برمی‏آید، به مواردی از بهداشت فردی اشاره می‏کند: در دیدگاه دین مبین اسلام حوزه بهداشت بسیار مهم است. آموزه‏های دینی بهداشت دهان و دندان را امری مهم و مسواک زدن را در فراهم آمدن آن مؤثّر می‏دانند. مسواک زدن بنا بر همین آموزه‏ها دارای فواید فراوانی، از جمله نشاط است. امام صادق علیه السلام می‏فرماید:

النُّشْرَةُ فِی عَشَرَةِ أَشْیاءَ... وَ السِّوَاکِ‏.^۲

۰.نشاط در ده چیز است... و مسواک زدن [از آن موارد است].

آموزه‏های دینی بلند گذاشتن موی شارب را جایگاهی برای شیطان و پناهگاه او دانسته‌اند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله می‏فرماید: