مَنْ أَدْخَلَ عَلَى مُؤْمِنٍ سُرُوراً فَرَّحَ اللَّهُ قَلْبَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ.^۱

۰.همانا برای خدا در زمین بندگانى است که براى برآوردن نیازهای مردم می‏‏کوشند. اینها روز قیامت در امان‏اند، و هر که به مؤمنى شادى رساند، خدا روز قیامت دلش را شاد سازد.

در روایتی دیگر، گفتگو نیز عاملی برای نشاط دانسته شده است. امام صادق علیه السلام می‏فرماید:

النُّشْرَةُ فِی عَشَرَةِ أَشْیاءَ... وَ مُحَادَثَةِ الرِّجَالِ‏.^۲

۰.نشاط در ده چیز است... و گفتگوی با مردان [از آن موارد است].

در روایات پیش‏گفته دیدار دوستان و گفتگوی با آنان نشاط‏آور و شادی‏آفرین دانسته شده است؛ چراکه در این گونه روابط، رد و بدل شدن پاسخ‏های مثبت و مناسب میان طرفین، نوعی پاداش محسوب می‏شود و باعث تقویت رابطه و در نهایت ایجاد خلق مثبت می‏شود. عامل روابط اجتماعی احتمالاً بزرگ‏ترین علّت شادکامی و دیگر جنبه‏های سلامت است. بودن با دوستان و کسانی که دوستشان داریم باعث ایجاد خلق مثبت می‏شود. این عامل که منبع اصلی وقایع مثبت زندگی است، برای فعّالیت درمانی خوشایند انتخاب می‏شود^۳. اما آیا هر رابطه اجتماعی باعث نشاط می‏شود؟ پاسخ به این پرسش نیازمند آگاهی از پدیده «مجاورت بدون صمیمیت» است. در پدیده مجاورت بدون صمیمیت، انسان‏ها در کنار یکدیگرند، اما محبت و صمیمیت در میان آنان وجود ندارد. انس با دیگران یکی از نیاز‏های جدّی بشر است. ما نه برای تأمین نیازهای مادی زندگی، بلکه برای تأمین نیازهای عاطفی‏ خود به انس گرفتن با دیگران نیاز داریم. بنابراین، انس و صمیمیت، یکی از عوامل مهم در رضامندی و شادکامی است^۴.

الف ـ روابط اجتماعی

فارابی، بنیان‏گذار فلسفه سیاسی اسلام، معتقد است انسان طبعاً اجتماعی است و اجتماعی بودن برای بقای وی ضروری است. از نظر وی آنچه انسان را به تکاپو می‏اندازد و به زندگیِ گروهی می‏کشاند، نیازهای طبیعی اوست. انسان‏ها بدون یاری یکدیگر نمی‏توانند نیازهای خود را برآورند و این امر جز از طریق روابط اجتماعی امکان‏پذیر نیست^۱. در متون دینی به دیدار دوستان و گفتگو با دیگران در موضوع روابط اجتماعی اشاره شده است. رسول اکرم صلی الله علیه و آله می‏فرماید:

ثَلَاثٌ فَرَحَاتٌ لِلْمُؤْمِنِ فِی الدُّنْیا: لِقَاءُ الْإِخْوَانِ وَ تَفْطِیرُ الصَّائِمِ وَ التَّهَجُّدُ مِنْ آخِرِ اللَّیل‏ِ.^۲

۰.برای مؤمن سه شادی در این دنیا وجود دارد: دیدار برادران، افطار کردن روزه‌دار و شب‏زنده‏داری در پایان شب.

دیدارِ هرچند اندک دوستان زمینه را برای نشاط فراهم می‏‏کند. امام باقر علیه السلام می‏فرماید:

مُلَاقَاةُ الْإِخْوَانِ نُشْرَةٌ وَ تَلْقِیحٌ لِلْعَقْلِ وَ إِنْ کَانَ نَزْراً قَلِیلاً.^۳

۰.دیدار دوستان مایه نشاط و پرورش عقل است اگرچه اندک باشد.

در برخی آموزه‏های دین، روابط اجتماعی و دیدار دوستان، با نوع‏‏دوستی و برآوردن نیازهای دیگران پیوند خورده و عاملی برای شادمانی پایدار دانسته شده است. از نگاه دین روابطی که به همبستگی جامعه کمک کند و مایه نشاط و شادمانی جامعه شود، شادی‏آفرین شمرده می‏شود. حضرت اباالحسن علیه السلام می‏فرماید:

إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً فِی الْأَرْضِ یَسْعَوْنَ فِی حَوَائِجِ النَّاسِ هُمُ الآمِنُونَ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ