41
مهارت‌های زندگی

قرار دارند. ارزش‏های دینی و فرهنگی ما، دایره روابط و نحوه ارتباط با افراد را تعریف و مشخّص می‏کنند. در نظر قرار دادن بافت فرهنگی که در آن ارتباط برقرار می‏شود، لازمه هر ارتباط است.

ما در این بخش، مهارت‏های ارتباطی کلامی و غیر کلامی را در کنار یکدیگر، ذیل عنوان‌های «مهارت‏های آغازین» و «مهارت‏های پیش‏برنده» بررسی می‏کنیم.

الف ـ مهارت‏های آغازین

۱. گشاده‏رویی

بیشتر دانشمندانِ علوم رفتاری بر این امر توافق دارند که چهره، مهم‏ترین منبع اطلاعات در زمینه هیجان‏هاست و برای درک احساس گوینده باید به حالت‏های متغیّر چهره او توجّه کرد.۱ نشان دادن حالت‌های خوب چهره از طریق گشاده‏رویی، یکی از اثرگذارترین جنبه‏ها در ارتباط مؤثّر است. کنشی ساده همچون گشاده‏رویی که در ارتباط‌ها چندان بدان توجّه نمی‏شود، نقش مهمّی در شکل‏گیری ارتباط مؤثّر دارد.۲ گشاده‏رویی که بیشتر مربوط به ویژگی‏های و حالت‏های ظاهری چهره است،۳ بنابر آموزه‏های روایی از ابتدائی‏ترین مهارت‏های ارتباطی محسوب شده و باعث می‏شود تا ارتباط فرد با دیگران تسهیل شود.۴ سیره زندگی رسول اکرم صلی الله علیه و آله در ارتباط با دیگران به کارگیری این شیوه بوده است. امام باقر علیه السلام می‏فرماید مردى نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد و گفت: اى پیامبر خدا! مرا سفارشى کن، حضرت به او فرمود:

1.. روان‌شناسی روابط انسانی، ص۱۲۸.

2.. رسول خدا صلی الله علیه و آله: لا تُحَقِّرَنَّ مِنَ المَعروفِ شَیئاً و لَو أن تَلقى أخاکَ بِوَجهٍ طَلِقٍ؛ هیچ‏یک از کارهاى نیک را حقیر مشمار؛ گرچه [آن کار نیک، در این حد باشد که] برادرت را با روى گشاده دیدار کنى.

3.. العین، ج۶، ص۲۵۹؛ لسان العرب، ج۴، ص۶۰.

4.. رسول خدا صلی الله علیه و آله می‏فرماید: ثَلاثٌ یُصفینَ وُدَّ المَرءِ لِأَخیهِ المُسلِمِ: یَلقاهُ بِالبِشرِ إذا لَقِیَهُ و یُوَسِّعُ لَهُ فِی المَجلِسِ إذا جَلَسَ إلَیهِ و یَدعوهُ بِأحَبِّ الأَسماءِ إلَیهِ؛ سه چیز دوستىِ انسان را براى برادر مسلمانش خالص [و یک‏رنگ] مى‏سازد: هرگاه او را دید، با گشاده‏رویى با او دیدار کند؛ هرگاه در مجلسى کنارش نشست، برایش جا ی باز کند؛ و با محبوب‏ترین نام‏ها نزد او، صدایش بزند (الکافی، ج۲، ص۶۴۳، ح۳).


مهارت‌های زندگی
40

الگوهای تعاملی در سبک سودمند

مهارت‏های ارتباطی

اگر بخواهیم تبیین درستی از ماهیّت مهارت‏های ارتباطی داشته باشیم، ناگزیریم نه‏تنها مهارت‏های کلامی را بررسی کنیم، بلکه به مهارت‏های غیر کلامی نیز بپردازیم؛ موضوعی که پیش از این کم‏تر بدان پرداخته شده است. بنابراین، لازم است در موقعیّت‏های مختلف ارتباطی و در تعاملات اجتماعی همچون خانه، خیابان، محل کار و کلاس درس به کانال‏های کلامی و غیر کلامی توجّه کنیم.

رفتار کلامی فقط با کلمات یا زبان است، در حالی که رفتارهای غیر کلامی شامل رفتارهای صوتی و غیرصوتی هستند. رفتار صوتی شامل همه جنبه‏های گفتار، یعنی زبان و ابزارهای کلامی آن است؛ برای مثال،تُن صدا، سرعت و تکیه صدا و مواردی از این قبیل. در حالی که رفتارهای غیرصوتی به سایر فعالیت‏هایی گفته می‏شود که کارکرد ارتباطی دارند؛ مانند حالت‏های چهره‏، ژست‏ها و حرکات بدنی۱.

پیش از ورود به بحث لازم است یاد آور شویم که مهارت‏های ارتباطی تا حدود بسیاری تحت تأثیر عوامل موقعیّتی همچون سن، جنسیّت و ارزش‏های فردی و اجتماعی

1.. مهارتهای اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ص۱۵.

  • نام منبع :
    مهارت‌های زندگی
    سایر پدیدآورندگان :
    سيد مهدي خطيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 93873
صفحه از 391
پرینت  ارسال به