رَبِّى شَقِیاً)^۱.^۲

۰.خداوند، رحمت کند بنده‏اى را که از خداوند عزّ و جل حاجتى بخواهد و در دعایش پافشارى ورزد، خواه دعایش مستجاب شود، خواه نشود و این آیه را تلاوت کرد: پروردگارم را می‏خوانم، امیدوارم که در خواندن پروردگارم محروم نباشم.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله قاطعیت در دعا را یک اصل می‏داند و از ما می‏خواهد تا آن را در نیایش خود به کار گیریم. آن حضرت می‏فرماید:

إذا دَعا أحَدُکُم فَلیعزِم فِی الدُّعاءِ و لا یقُل: اللّهُمَّ إن شِئتَ فَأَعطِنی؛ فَإِنَّ اللّهَ لا مُستَکرِهَ لَهُ.^۳

۰.هر گاه یکى از شما دعا کرد، در آن قاطع باشد و نگوید: خدایا! اگر می‏خواهى، بده؛ چراکه خداوند وادارکننده‏اى ندارد.

«برای همه دعا کردن» توصیه دیگری از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله درباره با دعا و نیایش است. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

إذا دَعا أحَدُکُم فَلیعُمَّ؛ فَإِنَّهُ أوجَبُ لِلدُّعاءِ.^۴

۰.هرگاه یکى از شما دعا کرد، براى همه دعا کند؛ زیرا این، دعا را به اجابت نزدیک‏تر می‏سازد.

«بسیار خواستن از خداوند»، از جمله نکاتی است که در موضوع نیایش بر آن تأکید شده است. با توجّه به جایگاهی که خداوند متعال نسبت به بندگان خویش دارد، انسان مجاب می‏شود تا بسیار خواهد و اندک را رها کند. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می‏فرماید:

از دیگر آداب هنگام نیایش، «نیایش آهسته» است. خداوند متعال در قرآن کریم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را به این شیوه نیایش، توصیه می‏کند:

(وَاذْکُر رَّبَّکَ فِى نَفْسِکَ تَضَرُّعًا و خِیفَةً و دُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ و الاْصَالِ و لاَ تَکُن مِّنَ الْغَفِلِینَ.^۱

۰.و پروردگارت را هر صبح و شام، در دل خود، به زارى و ترس، بى‏آنکه صدایت را بلند کنى، یاد کن و از غافلان مباش).

«بلند کردن دست‏ها»، ادب دیگری هنگام نیایش است که از سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله است. در حدیثی از امام حسین علیه السلام آمده است: بلند کردن دست‏ها همچون نیازمندی که برای گرفتن غذا دستش را دراز می‏کند، سیره پیامبر صلی الله علیه و آله هنگام دعا است:

کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یرفَعُ یدَیهِ إذَا ابتَهَلَ ودَعا، کَما یستَطعِمُ المِسکینُ.^۲

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله هرگاه درخواست و دعایى می‏کرد، دستانش را همچون مستمندى که غذا می‏طلبد، دراز می‏کرد.

آن حضرت، بلند کردن دست‏ها هنگام دعا را به دیگران نیز سفارش می‏کرد؛ از جمله به امام على علیه السلام فرمود:

عَلَیکَ بِرَفعِ یدَیکَ إلى رَبِّکَ، وکَثرَةِ تَقَلُّبِها.^۳

۰.دست‏هایت را به سوى پروردگارت بلند کن و آنها را بسیار پشت و رو بگردان.

«پافشاری و قاطعیت» در دعا و نیایش، نیز از جمله آداب نیایش است، خواه دعا مستجاب شود یا نشود. از امام صادق علیه السلام نقل است که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود:

رَحِمَ اللّهُ عَبدا طَلَبَ مِنَ اللّهِ عزّ و جل حاجَةً فَأَلَحَّ فِی الدُّعاءِ، استُجیبَ لَهُ أو لَم یُستَجَب لَهُ و تَلا هذِهِ الآیةَ: (وَأَدْعُواْ رَبِّى عَسَى أَلَّا أَکُونَ بِدُعَاءِ