اِجتَهِدُوا فی أن یَکونَ زَمانُکُم أربَعَ ساعاتٍ: ساعَةٌ لِمُناجاةِ اللّٰهِ و ساعَةٌ لِأمرِ المَعاشِ و ساعَةٌ لمُعاشَرَةِ الإخوانِ وَ الثِّقاتِ الَّذینَ یُعَرِّفُونَکُم عُیوبَکُم و یخلُصُونَ لَکُم فِی الباطِنِ و ساعَةٌ تَخْلُونَ فیها لِلَذّاتِکُم فی غَیرِ مُحَرَّمٍ.^۱

۰.بکوشید زمان‌های (زندگی) شما چهار قسمت باشد: زمانى براى مناجات با خدا، زمانى براى کسب و کار، زمانى براى ارتباط با برادران و افراد مورد اعتمادى که عیب‏هایتان را به شما گوشزد می‏کنند و در باطن خیر خواه شما هستند و زمانى براى کامجویى‌هایتان از لذّت‏هاى حلال.^۲

هدف از ایجاد ارتباط در آموزه‏های دینی مواردی همچون آگاهی از ویژگی‏های درونی و شخصیّتی و آزمودن افراد، دانسته شده است. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می‏فرماید:

إنَّ مِن أخلاقِ المُؤمِنِ:... یُخالِطُ النّاسَ کَی یَعلَمَ و یَناطِقُ النّاسَ کَی یَفهَمَ.^۳

۰.از خصوصیّات مؤمن، آن است که:... با مردم می‏آمیزد براى آنکه بیاموزد و با مردم هم‏سخن می‏شود براى آنکه بفهمد.

کشف خصلت‏ها و ویژگی‏های ناآشکار دیگران به‏سادگی حاصل نمی‏شود. اما ارتباط می‏تواند چنین مهمّی را برآورده سازد. امام على علیه السلام می‏فرماید:

خَوافِی الأخلاقِ تَکشِفُها المُعاشَرَةُ.^۴

۰.هم‏زیستی و ارتباط، خصلت‏هاى پنهان را آشکار می‏سازد.

اصول و قواعد ارتباط مؤثّر

برای ایجاد و برقراری ارتباط مؤثّر، لازم است تا اصول و قواعدی مراعات شوند. این اصول و قواعد زمینه‏ساز ارتباطی مطلوب هستند و موانع ارتباطی را به کمترین حد خواهد رساند. فراوانی و غنای محتوایی روایات مرتبط با اصول و قواعد ارتباط مؤثّر، ما را

نارضایتی و نداشتن صلاحیّت شغلی است. در این مهارت تلاش شده تا به راهکارهای توان‏افزایی افراد در برقراری روابط میان‏فردی مؤثّر در سطوح متفاوت روابط اجتماعی اشاره شود.

جایگاه ارتباط‌های میان فردی

بودن و زایش ما مرهون ارتباط است و در سراسر زندگی ناگزیریم که با دیگران در پیوند و رابطه متقابل باشیم. ارتباط، افزون بر کارکردهایی که در جهت حفظ حیات و یاری گرفتن از دیگران دارد، زمینه‏ساز فعّالیت اجتماعی و سرآغازی برای زندگی اجتماعی است. ارتباط مطلوب، رهاوردی است که پیوسته در آموزه‏های دینی بدان تأکید شده است. امام صادق علیه السلام می‏فرماید:

تَواصَلوا و تَبارُّوا و تَراحَموا و کونوا إخْوَةً بَرَرَةً کَما أمرَکُمُ اللّهُ عزّ و جل.^۱

۰.با یکدیگر پیوند و ارتباط داشته باشید، به هم نیکى کنید و با هم مهربان باشید و همچنان که خداوند عزّ و جل به شما دستور داده، برادرانى نیکوکار باشید.

افزون بر این، ارتباط، لازمه زندگی انسان و بنابر آموزه‏های دینی، یکی از نیازهای جوامع بشری است. امام صادق علیه السلام می‏فرماید:

إِنَّهُ‏ لَابُدَّ لَکُمْ‏ مِنَ النَّاسِ؛ إِنَّ أَحَداً لَایَسْتَغْنِی عَنِ النَّاسِ حَیاتَهُ وَ النَّاسُ لَابُدَّ لِبَعْضِهِمْ مِنْ بَعْضٍ.^۲

۰.شما از دیگران ناگزیرید؛ هیچ کس در زندگى از مردمان دیگر بی‏نیاز نیست و ناگزیر بعضى به بعضى دیگر نیاز دارند.

ارتباط یکی از مؤلّفه‏های جدّی سبک زندگی مذهبی و از جمله مهم‏ترین بخش‏های زندگی روزمره انسان مسلمان محسوب می‏شود. امام کاظم علیه السلام می‏فرماید: