و احساس ناخرسندی به وی دست خواهد داد. امام صادق علیه السلام می‏فرماید:

إِیاکُمْ‏ أَنْ‏ تَمُدُّوا أَطْرَافَکُمْ إِلَى مَا فِی أَیدِی أَبْنَاءِ الدُّنْیا فَمَنْ مَدَّ طَرْفَهُ إِلَى ذَلِکَ طَالَ حُزْنُهُ وَ لَمْ یُشْفَ غَیظُهُ وَ اسْتَصْغَرَ نِعْمَةَ اللَّهِ عِنْدَهُ فَیَقِلُّ شُکْرُهُ لِلَّهِ.

۰.بپرهیزید از چشمداشت بدانچه دنیاطلبان دارند که هر کس بر آن چشم دوزد اندوهش دراز شود و خشمش فرو نکشد و نعمت خدا در برش اندک نماید و شکرش براى خدا کم شود.^۱

رسول اکرم صلی الله علیه و آله می‏فرماید:

انْظُرُوا إِلَى مَنْ أَسْفَلَ مِنْکُمْ وَ لَاتَنْظُرُوا إِلَى مَنْ فَوْقَکُمْ فَإِنَّهُ أَجْدَرُ أَنْ تَزدَروا نِعْمَةَ اللَّه‏.^۲

۰.به کسی که پایین‏تر از شماست بنگرید و نه به آنکه بالاتر از شماست؛ چون که این کار برای آنکه نعمت‏های خدا را ناچیز نشمرید، بهتر است.

چنین مقایسه‏ای پیامدهای متعددی همچون حسرت،^۳ اندوه شدید^۴ و غم طولانی مدت برای فرد به همراه خواهد داشت. در نهایت دلمشغولی‏ها و دغدغه‏های ذهنی، آن‏چنان او را به خود مشغول می‏دارند که احساس حقارت و کوچکی سراسر وجودش را فرا می‏گیرد.

افزون بر این، سطح شادمانی ما، متأثر از این خواهد بود که خود و شرایط موجودمان را در مقایسه با دیگران چگونه رتبه‏بندی کنیم. وقتی ما خودمان را در دستیابی به

ج ـ مدیریت مقایسه و تنظیم انتظارها

یکی از مهم‏ترین منابع شناختِ خود، «مقایسه اجتماعی» است. مقایسه اجتماعی که فرایندی ذهنی است، سنجش وضعیت موجود خود با دیگران است. ما معمولاً خودمان را از نظر ثروت، جذابیت فردی، سلامت، جایگاه اجتماعی، موقعیّت والدین و فرزندان، پیشرفت تحصیلی و ورزشی و مانند آن با دیگران مقایسه می‏‏کنیم. مقایسه اجتماعی با آنکه منبعی ارزشمند برای شناخت خویشتن شمرده می‏شود، در بسیاری موارد، به دلیل مدیریت نادرست، افراد را دچار مشکلات فراوان می‏‏کند. چه فراوان‏اند خانواده‏هایی که به‏دلیل مقایسه‏های نابجا، رضایت و شادمانی‏شان به پایین‏ترین سطح تنزل یافته، تنش‏های بسیاری را تجربه کرده و تا سرحد جدایی نیز پیش رفته‏اند. اینکه با چه شیوه و سازوکاری مقایسه انجام پذیرد، زمینه‏ساز پویایی یا رکود در تعاملات زناشویی می‏شود. به سخن دیگر، انسان که به دنبال «ارزیابی خود» با دیگران است، با «ابزار مقایسه» و با مد نظر قرار دادن «گروه هدف» در مقایسه، به این سنجش دست می‏زند^۱. رهاورد چنین سنجشی رضایت از زندگی یا نارضایتی از آن خواهد بود. مقایسه به شیوه‏های مختلفی صورت می‏پذیرد که ما به انواع مختلف آن اشاره کرده و می‏‏کوشیم بهترین شیوه را برای مدیریت مقایسه‏ اجتماعی ارائه دهیم.

۱. مقایسه رو به بالا

مقایسه وضعیت خود با وضعیت کسانی که در موقعیّت برتری قرار دارند، مقایسه رو به بالا یا مقایسه صعودی است. امروزه رسانه‏ها مانند رادیو، تلویزیون، سینما، اینترنت و ماهواره، سبکی از زندگی را نشان می‏دهند که بیشتر مردم هرگز بدان دست نمی‏یابند و موقعیّت خود را به‏جای سنجش با معیارهای واقعی، با معیارهای پیشنهادی در این رسانه‏ها می‏سنجند. چنین مقایسه‏ای سبب می‏شود تا فرد، داشته‏های خود را کوچک و ناچیز شمارد و چون احساس می‏‏کند که داشته‏ای ندارد، اندوه دراز مدت او را فرا می‌گیرد