از سوی دیگر، مقابله با مشکلات روانی ـ اجتماعی، ابعاد مختلفی دارد که امروزه یکی از مهمترین ابعاد آن، مقابله دینی است. مقابله دینی، فرآیندی پیچیده و مستمر است که به افراد فرصت میدهد که با فشارهای روانی مقابله کنند.۱ روشهای مقابله دینی میتوانند در دو مقوله فراگیر، دستهبندی شوند: مقابله دینی مثبت و مقابله دینی منفی.
مقابله دینی مثبت، مقابلهای است که یک رابطه ایمن با خداوند و احساس اتّصال معنوی با دیگران را منعکس میکند. راهبردهای مقابله دینی مثبت ـ که شامل پیوند معنوی، ارزیابی مجدّد نیکوکاری دینی، مقابله مشترک دینی، حمایتطلبی معنوی، و درخواست حمایت از روحانی یا اعضای گروه دینی میشوند ـ، با پیامدهای مثبتی از قبیل: رشد مرتبط با اضطراب، رشد معنوی، و رضایت بیشتر از زندگی، همبستگی مثبت و با پیامدهای منفی همچون: افسردگی، اضطراب، آشفتگی، نومیدی، و احساس گناه، همبستگی منفی دارند. در برابر، مقابله دینی منفی، مقابلهای است که یک رابطه ناایمن با خدا و تنش میان اعضای گروه دینی را نشان میدهد. راهبردهای مقابله دینی منفی ـ که شامل نارضایتی معنوی، ارزیابیهای مجدّد خدای تنبیهگر، ارزیابی مجدّد قدرت خداوند، ارزیابیهای مجدّد خدای شیطانی، و نارضایتی دینی میانفردی میشوند ـ با پیامدهای منفی همچون: افسردگی، اضطراب، بیعاطفگی و نشانگان اختلال استرس پس از حادثه و صدمه روانی، همبستگی مثبت دارند.
افزون بر این دستهبندی فراگیر، روشهای مقابله میتوانند شامل راهبردهای: فعّال، منفعل و تعاملی، رویکردهای: هیجانمدار و مسئلهمدار، و قلمروهای: شناختی، رفتاری، میانفردی و معنوی باشند.۲ به کارگیری روشهای مقابله دینی مثبت میتواند ما را در غلبه بر مشکلات و مسائل روزمرّه یاری رساند.
هدف از نوشتن این کتاب، آموزش مهارتهای زندگی با تکیه بر آموزههای دینی به شیوهای کاربردی و در قالبی جدید برای افرادی است که ایده تغییر را در سر میپرورانند.
1.. Religious orientation, religious coping and happiness among UK adults, p۱۱۹۳.
2.. The Religious Dimension of Coping: Advances in Theory, Research, and Practice, p۵۶۳.