181
مهارت‌های زندگی

پرخاشگری خارج شدن و به مکانی دیگر رفتن،‏ دوش گرفتن، تا ده شمردن، قدم زدن، یک لیوان آب نوشیدن، حواس را پرت کردن از طریق مشغول ‏نمودن خود به فعالیتی دیگر و تمرکز روی آن و چند نفس عمیق کشیدن، تاثیر مطلوبی بر کاهش خشم دارد. با این راهکارهای ساده اما کارساز می‏توانید بر احساسات خود مسلط شوید و چشم‏انداز مؤثری از شرایط به دست آورید تا بهتر بتوانید به افکارتان سامان دهید و رفتارتان را تنظیم کنید.

۶. واکنش تأخیری

همیشه لازم نیست به خشممان بی‏درنگ پاسخ بدهیم، بلکه می‏توانیم آرام‏آرام این مهارت را تقویت کنیم تا به خشم پاسخی خویشتندارانه دهیم؛ آن‏هم در موقعیّتی که داغی و حرارت خشم، ممکن است خرمن زندگی ما و دیگران را به آتش بکشد. واکنش تأخیری در موقعیّت خشم، راهکاری است که ‏می‏تواند آتش خشم را سرد و خاموش کند. به همین دلیل، ‏در اسلام شتاب گرفتن در خشمگین شدن نکوهش شده است؛ چراکه این امر می‏تواند به صورت عادت درآید و در چنین مواقعی دیگر مهار کردن رفتار آسان نخواهد بود. امام علی علیه السلام می‏فرماید:

لاتُسرِعَنَّ إلَى الغَضَبِ فیتَسَلَّطَ عَلَیکَ بِالعادَةِ.۱

۰.هرگز به سوى خشم مشتاب؛ چراکه به عادت بر تو مسلط می‏شود.

علاوه بر این، شتاب گرفتن در عصبانیت ویژگی افراد سبک‏سر و نابخرد دانسته شده است و به نظر می‏رسد پردازش نادرست فرایندهای شناختی باعث چنین رفتاری می‏گردد. امام علی علیه السلام می‏فرماید:

مِن طَبائعِ الجُهّالِ التَّسَرُّعُ إلَى الغَضَبِ فی کُلِّ حالٍ.۲

۰.از خوى مردمان نادان این است که در هر حالى زود خشم می‏گیرند.

1.. غرر الحکم و درر الکلم، ص۷۵۱، ح۶۸۷۹.

2.. غرر الحکم و درر الکلم، ص۶۷۷، ح۶۸۷۵.


مهارت‌های زندگی
180

«وقفه» می‏گویند۱. در واقع شما با این کار، بین هیجان و تبدیل شدن آن به رفتار، وقفه ایجاد می‏‏کنید.

در آموزه‏های روایی به راهکار تغییر موقعیّت (با تغییر مکان و انجام دادن رفتار متضاد) برای مهار خشم سفارش شده است. حضرت داود علیه السلام هنگامی که حضرت سلیمان علیه السلام را به جانشینی برگزید، او را این چنین پند داد:

إذا غَضِبتَ فَأَلْصِقْ نَفْسَکَ بِالارضِ وَ تَحَوَّلْ مِن مَکانِکَ.۲

۰.آن هنگام که خشمگین شدی خودت را به زمین بچسبان و از جایی که هستی به جای دیگری برو.

یکی دیگر از ابزارهای تغییر موقعیّت، فرونشاندن خشم از طریق وضوگرفتن و غسل کردن است. اینکه فرد از موقعیّت خشم فاصله بگیرد و به کار دیگری همچون وضو گرفتن یا غسل کردن مشغول شود، به مدیریت خشم کمک فراوانی می‏‏کند. البته وضو و غسل آثار گرانبار دیگری در غلبه بر خشم دارد و راهکاری معنوی نیز محسوب می‏گردد که ما صرفاً در این بخش به بعد رفتاری آن نظر داریم و به بُعد معنوی آن ذیل عنوان معنویت اشاره خواهیم کرد. رسول خدا صلی الله علیه و آله می‏فرماید:

إِذَا غَضِبَ أَحَدُکُمْ فَلْیتَوَضَّأْ.۳

۰.هریک از شما که خشمگین شد، وضو بگیرد.

در روایت دیگری آن‏ حضرت می‏فرماید:

إِذَا غَضِبَ أَحَدُکُمْ فَلْیتَوَضَّأْ وَ لْیغْتَسِلْ.۴

۰.هرگاه کسی از شما خشمگین شد، وضو سازد و غسل کند.

علاوه بر موارد پیش‏گفته، به نظر می‏رسد راهکارهای دیگری همچون از صحنه

1.. چگونه خشم خود را مهار کنیم، ص۱۶۴.

2.. بحار الانوار، ج۱۴، ص۴۳.

3.. همان، ج۷۰، ص۲۷۲.

4.. بحار الأنوار، ج۷۰، ص۲۷۲.

  • نام منبع :
    مهارت‌های زندگی
    سایر پدیدآورندگان :
    سيد مهدي خطيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 94012
صفحه از 391
پرینت  ارسال به