169
مهارت‌های زندگی

دادند و به گرفتارى و آوارگى آزمودند، به خدا سوگند اگر درِ همه آسمان‏ها و زمین به روى بنده‏اى بسته شود و آن بنده راه تقوا پیش گیرد، خدا عزّ و جل از آن گرفتارى به وى گشایش دهد. مبادا جز به حق و درستى انس‏گیرى و مبادا جز از باطل و ناحق بهراسى.

امام علی علیه السلام می‏فرماید: دوازده آیه از تورات انتخاب و به عربى ترجمه کردم و هر روز سه مرتبه در آنها مى‏نگرم:

...الثَّامِنَةُ: یَابْنَ آدَمَ أَتَغْضَبُ عَلَیَّ مِنْ أَجْلِ نَفْسِکَ وَ لاتَغْضَبُ عَلَی نَفْسِکَ لِأَجْلِی؟۱

۰....هشتم: ای فرزند آدم! به خاطر خود بر من غضب مى‏کنى و به خاطر من بر خود خشم نمى‏گیرى؟!

راهکارهای مقابله با خشم

در مقابله‏ با خشم ناسالم و منفی می‏توان از شیوه‏های متفاوتی بهره‏ گرفت. این شیوه‏ها می‏تواند شناختی،‏ رفتاری، هیجانی، ارتباطی، زیستی یا معنوی باشد. برخی راهکارها همچون بردباری،‏ مقابله‏ای چند بُعدی (شناختی ـ هیجانی‏) است. در این نوشتار، ابتدا به شیوه‏های مقابله با خشم خود و سپس به شیوه‏های مقابله با خشم دیگران اشاره خواهد شد.۲

الف ـ مقابله با خشم خود

هنگامی که خشمگین هستیم، راهکارهای متفاوتی را برای آرام کردن خود به کار می‏بریم که سودمندی برخی از آنها برایمان ثابت شده و برخی شیوه‏ها نیز کار را بر ما دشوار کرده است. برای جلوگیری از آزمون و خطا، راهکارهای زیر می‏تواند هنگام عصبانیت به کار آید.

1.. المواعظ العددیه، ص۴۲۰.

2.. در این بخش، از کتاب مهار خشم نوشتۀ جناب آقای محمدرضا کیومرثی بهره گرفته شده است.


مهارت‌های زندگی
168

داشت۱. از این رو گرفتار مشکلاتی گردید که در آیاتی از قرآن کریم بدان اشاره شده است. در سورة انبیاء آیه ۸۷ آمده است:

وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیهِ فَنادى‏ فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمینَ.

۰.و ذا النون [یونس‏] را [به یاد آور] در آن هنگام که خشمگین [از میان قوم خود] رفت و چنین مى‏پنداشت که ما بر او تنگ نخواهیم گرفت [اما موقعى که در کام نهنگ فرو رفت] در آن ظلمت‏ها [ى متراکم] صدا زد: «[خداوندا!] جز تو معبودى نیست! منزّهى تو! من از ستمکاران بودم!

و در آیه ۴۸ سوره قلم آمده است:

فَاصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ وَ لاتَکُنْ کَصاحِبِ الْحُوتِ إِذْ نادى‏ وَ هُوَ مَکْظُومٌ.

۰.اکنون که چنین است صبر کن و منتظر فرمان پروردگارت باش، و مانند صاحب ماهى [یونس‏] مباش [که در تقاضاى مجازات قومش عجله کرد و گرفتار مجازات ترک اولى شد] در آن زمان که با نهایت اندوه خدا را خواند.

نقش خشم سالم و ناسالم، در تنظیم رفتار انسان را می‏توان در متون روایی دیگری نیز یافت. امام علی علیه السلام هنگام تبعید ابوذر به ربذه و هنگام وداع با او، فرمود:

یا أَبَا ذَرٍّ! إِنَّکَ إِنَّمَا غَضِبْتَ لِلَّهِ عزّ و جل فَارْجُ مَنْ غَضِبْتَ لَهُ إِنَّ الْقَوْمَ خَافُوکَ عَلَى دُنْیاهُمْ وَ خِفْتَهُمْ عَلَى دِینِکَ فَأَرْحَلُوکَ عَنِ الْفِنَاءِ وَ امْتَحَنُوکَ بِالْبَلَاءِ وَ وَاللَّهِ لَوْ کَانَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ عَلَى عَبْدٍ رَتْقاً ثُمَّ اتَّقَى اللَّهَ عزّ و جل جَعَلَ لَهُ مِنْهَا مَخْرَجاً فَلَا یؤْنِسْکَ إِلَّا الْحَقُّ وَ لَا یوحِشْکَ إِلَّا الْبَاطلُ۲.

۰.ای اباذر! همانا تو براى خدا به خشم آمدى، پس به کسى امید بند که به خاطر او خشم گرفتى‏. همانا این مردم از تو درباره دنیاى خود بیمناک شدند و تو درباره دینت از آنها بیمناک شدى. تو را از آستان زندگى و سایه اجتماع کوچ

1.. المیزان فی تفسیر القرآن، ص۲۵۶.

2.. الکافی، ج۸، ص۲۰۶.

  • نام منبع :
    مهارت‌های زندگی
    سایر پدیدآورندگان :
    سيد مهدي خطيب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1396
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 93936
صفحه از 391
پرینت  ارسال به