شش. ابو عمر اسحاق بن مرارة شيبانی (م۲۰۶ق)؛

هفت. ابو زكريا يحيی بن زياد ديلمی معروف به فرّاء (م۲۰۷ق).

این فهرست تا قرون بعدی نیز ادامه یافته است که نمای جامعی از سیر تاریخی آثار را بازگو می‌کند.^۱ در این میان، نامی از زید بن علی در فهرست یاد شده دیده نمی‌شود؛ دلیل آن شاید همان نظر سزگین و یا عدم یادکرد آثار او توسط رجالیان شیعه باشد.

دقّت محقّق محترم از آن جا مشخص می‌گردد که محمّد بن سائب کلبی (م۱۴۶ق) را نیز با این که در مصادر شرح‌حال‌نگاری، غریب القرآن به او منسوب نشده است، در این فهرست، وارد کرده است. علت ذکر او شاید این باشد که نجاشی در فهرست خود به این نکته اشاره دارد که بعدها فردی سه کتاب ابان بن تغلب، محمّد بن سائب کلبی و ابی روق عطیة بن حارث را با هم جمع نمود و یک کتاب ارائه داد که در آن، موارد اختلاف و تشابهات آنها را بیان کرده بود.^۲ بنا بر این باید میان این سه کتاب از لحاظ موضوعی، نسبت و شباهتی برقرار بوده باشد، وگرنه بر جمع میان آنها اثری مترتّب نخواهد بود. لذا از آن جا که محمّد بن سائب کلبی، صاحب تألیفی در تفسیر قرآن بوده است^۳ که اثری سترگ و عظیم معرفی شده، یا می‌توان این جمع‌آوری را با همان تفسیر بزرگ و معروف کلبی با تألیفات دو تن دیگر دانست و یا مانند شیخ آقابزرگ تهرانی، کلبی را هم صاحب غریب القرآن مستقلی بدانیم.^۴ ابی روق عطیة بن حارث نیز به تصریح ابن ندیم، دارای تفسیر بوده است؛ ولی از محتوای آن، گزارشی در دست نداریم.^۵

جالب آن که نویسنده‌ای، آغاز تألیفات در حوزه غریب القرآن را نیمه دوم قرن دوم

سید حسن صدر در تأسیس الشیعة.^۱

۱. علّامه شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعة.^۲

۲. میراث‌شناس ارجمند، فؤاد سزگین نیز کتاب ابان بن تغلب را به عنوان قدیمی‌ترین کتاب غریب معرفی نموده و تفسیر غریب برجای مانده از زید بن علی را به طور کامل، منطبق بر غریب ندانسته است:

۰.قدیمی‌ترین کتابی که در این حوزه می‌شناسیم، کتاب غریب ابان بن تغلب شیعی (م۱۴۱ق) است. در حالی که تفسیری که از زید بن علی به دست ما رسیده، عنوانش تفسیر غریب القرآن است. بنا بر این این تفسیر، صرفاً لغوی نیست.^۳

۴. حسین نصار، ادیب معاصر مصری نیز ابان را نخستین مدوّن «غریب القرآن» به شمار آورده است.^۴

۵. برخی پژوهشگران نیز در ضمن ارائه فهرست‌هایی از غریب‌نگاران، ابان بن تغلب را در صدر آنها قرار داده‌اند. برای نمونه، به فهرستی اشاره می‌کنیم که محقّقِ تفسیر غریب القرآنِ طریحی، در مقدمه خود از صاحبان «غریب القرآن» به ترتیب تاریخی ارائه داده است:

یک. أبان بن تغلب (م۱۴۱ق)؛

دو. محمّد بن سائب کلبی کوفی (م۱۴۶ق)؛

سه. ابوفید مؤرج بن عمر نحوی سدوسی بصری (مرثد بن الحارث) (م۱۷۴ق)؛

چهار. ابو جعفر محمّد بن حسن بن أبی سارة رواسی كوفی (م۱۹۰ق)؛

پنج. ابو الحسن نضر بن شميل مازنی بصری (م۲۰۳ق)؛