فصل نخست: درآمدی بر تفسیر غریب القرآن (معانی القرآن)
هم‌زمان با نزول آیات قرآن کریم، پیامبر خدا صلی الله علیه و اله عهده‌دار تفسیر و تبیین کلام الهی برای آحاد بشریت شد. پیامبر اعظم صلی الله علیه و اله تا واپسین ایام عمر شریف خویش، این مأموریت خطیر را با پشتوانه مستحکم الهی پیگیری نمود و حتّی معرفی جانشین جهت امامت امّت را نیز بر مبنای عینیت‌بخشی به آیات قرآن، عملی ساخت.
پس از دوران پر افتخار پیامبر صلی الله علیه و اله نیز، امیر مؤمنان، علی بن ابی طالب علیه السلام زیباترین سیمای قرآن را به صورت عملی با برپاییِ حکومتی بر پایه آموزه‌های ناب قرآنی، جلوه‌گر ساخت. در آن فضای دلپذیر بود که انسان‌ها ارزش و کرامت یافتند و حلاوت قرآنیِ زیستن را با جان و دل چشیدند. تصویری که علی علیه السلام از قرآن بازگو می‌نمود، توسط دیگر اصحاب پیامبر صلی الله علیه و اله ارائه نمی‌شد. از مجرای آن یگانه‌مرد بود که تبیین حقیقیِ پیامبر خدا صلی الله علیه و اله از آیات به نسل‌های بعد رسید. در ادامه این مسیر نیز امامان شیعه هر یک به مقتضای شرایط، به تبیین آموزه‌های قرآنی پرداختند.
افرادی نیز از میان خالص‌ترین و برجسته‌ترین شاگردان ائمه اطهار علیهم السّلام به تفسیر آیات بر مبنای همان اصول بیان شده از سوی معصومان علیهم السّلام پرداختند. این امر تا حدّی وسعت یافت که در قرون بعدی و در دوران تابعیان، هیچ‌یک از شهرهای اسلامی، از مفسرّان قرآن بی‌بهره نبودند و طنین آیات به همراه تبیین ظرافت‌ها، روشنی‌بخش جان مؤمنان بود.
پیدایش رویکردها و شیوه‌های گوناگون تفسیری نیز به دنبال همین اقبال روزافزون به آن، قابل ارزیابی خواهد بود؛ به گونه‌ای که هر یک از دانشمندان مسلمان از زاویه تخصّص و توانایی خود به تشریح آیات می‌پرداخت. یکی از مهم‌ترین زوایا، شناخت لغات و ترکیبات مطرح در آنهاست. این اقدام در مجموعه‌های تفسیری‌ای که «غریب القرآن» نام دارند، دنبال شد.
