تفسیر غریب القرآن (معانی القرآن)

ابان بن تغلب(م 141ق) از سرآمدان شاگردان و همراهان امام سجاد، امام باقر و امام صادق: علیهم السلام بوده است. تخصص وی در علوم مختلف از قبیل قرآن، حدیث، فقه، ادب و لغت، به او جامعیتی بخشید که شیعه و اهل‌سنت را به ستایش شخصیت کم‌نظیر خود واداشت.
به گواه تاریخ، ابان تألیفاتی از خود به جا گذاشت که همچون بسیاری از آثار معاصرانش به روزگار ما نرسیده؛ ولی بازیابی دست‌کم بخشی از محتوای آن‌ها که به آثار بعدی منتقل شده‌ است، در گرو بهره‌گیری از منابع موجود فریقین امکان‌پذیر است.
«میراث ابان» کوششی است در جهت بازیابی سه اثر ارزشمند ابان بن تغلب: کتاب الفضائل، تفسیر غریب القرآن (معانی القرآن) و کتاب القراءات. محور اصلی «کتاب الفضائل»، شناخت جایگاه اهل‌بیت علیهم السلام و بازتاب فضیلت‌های معصومان علیهم السلام با بن‌مایه‌های قرآنی است. «تفسیر غریب القرآن» یا همان «معانی القرآن» از تلاش‌های نخستین در موضوع خود به شمار می‌آید و «کتاب القرائات» نیز شامل گزارش‌های نقل شده از ابان در حوزۀ قرائت آیات است.
محتوای آثار ابان بن تغلب در سایۀ عظمت شخصیت او، مورد توجه دانشمندان شیعه و سنّی قرار گرفته؛ تا حدّی که بازیابی نقل‌های ابان در حوزۀ قرائات، غریب القرآن و حتی فضایل، بدون پیگیری منابع اهل‌سنت، تلاشی نافرجام خواهد بود