ابن سعد (م۲۳۰ق)۱ و خلیفة بن خیاط (م۲۴۰ق)،۲ ابان را از طبقه پنجم کوفیانِ پس از اصحاب پیامبر خدا صلی الله علیه و الهمرده‌اند و ذهبی (م۷۴۸ق) نیز او را با ابو حنیفه (۸۰ ـ ۱۵۰ق) در یک طبقه قرار داده است.۳ ابن حبّان (م۳۵۴ق)، ابان را از مشاهیر اتباع تابعیان کوفه۴ و ابن حجر (۸۵۲ ق) وی را از طبقه هفتم۵ ـ یعنی از کبار اتباع تابعیان ـ و هم‌دوره با کسانی همچون مالک بن انس (۹۳۱۷۹ق) و سفیان ثوری (۹۷۱۶۱ق) قلمداد کرده است؛۶ امّا نجاشی (م۴۵۰ق) به کتاب ابو زرعه رازی با عنوان ذكر من روى عن جعفر بن محمّد علیه السلام من التابعين و من قاربهم و وجود نام ابان بن تغلب و روایت او از انس بن مالک ـ از صحابی پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله اشاره دارد.۷ بر اساس گفته نجاشی، ابان بن تغلب به دلیل روایت مستقیم از صحابه، در عِداد تابعیان قرار می‌گیرد.
غالب دانشمندان، تاریخ وفات او را سال ۱۴۱ هجری و در زمان امامت امام جعفر صادق علیه السلام اعلام کرده‌اند.۸ ابان بن تغلب در حالی از دنیا می‌رود که بنا بر تصریح ابن سعد (م۲۳۰ق)، حکومت عبّاسی، روزگارِ خلافت ابو جعفر منصور را سپری می‌کرد و حكمران كوفه در آن ایّام، عيسى بن موسى بوده است.۹
1.. الطبقات الکبری، ج۶، ص۳۴۲.
2.. کتاب الطبقات، ص۱۶۶.
3.. دیوان الضعفاء و المتروکین، ص۳۹، ش ۱۲۶.
4.. مشاهیر علماء الأمصار، ص۲۵۹، ش ۱۲۹۷.
5.. تقریب التهذیب، ج۱، ص۵۰.
6.. همان، ص۲۵. سال‌های تولّد و وفات بنا بر قول ذهبی است (ر.ک: سیر أعلام النبلاء، ج۸، ص۴۹ و ص۱۳۰ ـ ۱۳۱و ج۷، ص۲۳۰ و ص۲۷۹).
7.. رجال النجاشی، ص۱۰.
8.. برای نمونه، ر.ک: همان، ص۱۳، ش ۷؛ الفهرست، طوسی، ص۱۸، ش ۵۱؛ تاریخ الإسلام، ج۹، ص۵؛ غایة النهایة، ج۱، ص۱۱. شماری از عالمان، بویژه از اهل‌سنّت نیز سال ۱۴۰ هجری را برای وفات او معیّن کرده‌اند که به دلیل قلّت نقل‌ها و فاصلۀ ناچیز، درخور اعتنا و توجّه تلقی نمی‌گردد. در غایة النهایة (ج۱، ص۱۱) از قول قاضی اسد، سال ۱۵۳ هجری، سال وفات ابان گفته شده است که با توجّه به نداشتن قائل دیگر و نیز اطمینان به وفات ابان در زمان حیات امام صادق علیه السلام (شهادت ۱۴۸ق) و حکمرانیِ عیسی بن موسی بر کوفه (عزل شده به سال ۱۴۷ق) بسیار بعید است.
9.. الطبقات الکبری، ج ۶، ص۳۴۲.
