عاصم و ابو عمرو شیبانی و طلحة بن مصرّف و اعمش قرائت کرده است. در ضمن، او را یکی از سه قاری‌ای می‌داند که قرآن را بر اعمش ختم کرده است.

افرادی نیز در کسوت شاگرد در محضر ابان، قرائت قرآن را می‌آموختند. محمّد بن صالح بن زید کوفی، قرائت خود را بر ابان عرضه نمود.^۱محمّد بن موسی بن ابی مریم (صاحب اللؤلؤ)^۲نیز، از شاگردان ابان بن تغلب در قرائات به شمار می‌آید.

ذهبی در طبقات القرّاء، ابان بن تغلب را در میان قاریان طبقه چهارم آورده و او را شیعی و ثقه معرفی کرده است. وی در ادامه می‌افزاید که چنانچه شهرتش نبود، به دلیل آن که قرائت وی به ما (اهل‌ سنّت) نمی‌رسد، از او صرف نظر می‌کردم.^۳

بیان کیفیت و حجم قرائت او از زبان شاگردش، محمّد بن موسی بن ابی مریم، شنیدنی است:

سَمِعتُ أبانَ بنَ تَغلِبَ و ما رَأيتُ أحَداً أقرَأُ مِنهُ قَطّ^۴ يَقرَأُ القُرآنَ مِن أوَّلِهِ إلى آخِرِهِ. و ذَكَرَ القِراءَةَ.^۵

از ابان بن تغلب، قرائت شنیدم، در حالی که هرگز پیش از او، قاریِ بهتری ندیده بودم. قرآن را از ابتدا تا انتها می‌خواند و قرائت آن را بیان می‌کرد.

این مطلب، گویای شهرت قرائت ابان است و نیز از آن می‌توان متداول بودن قرائت وی تا مدت‌ها پس از او را نتیجه گرفت. باید به این نکته دقت نمود که عدم ذکر قرائت ابان در شمار قرائات مشهور ـ با وجود مستقل و متمایز بودن ـ منافاتی با شهرت قرائت او در دوران متقدّم ندارد.

ابن ابی مریم، یکی از نظریات ابان را نیز بدین صورت گزارش می‌کند که:

۹. هشیم بن بشیر سلمی (م۱۸۳ق)؛

۱۰. عبّاس بن فضل انصاری (م۱۸۶ق)؛

۱۱. علی بن حمزه کسائی (م۱۸۹ق) از قرّاء سبعه؛

۱۲. اسحاق بن یوسف ازرق (م۱۹۵ق).

این فهرست و فهرست‌های مشابه، به روشنی بیانگر چند نکته است: نخست آن که حتی پیش از ابان بن تغلب نیز قرائت قرآن مورد توجّه نویسندگان بوده است؛ دوم آن که تا زمان ابو عبیده قاسم بن سلام (م۲۲۴ق) ـ که به ادعای ذهبی و ابن جزری، نخستین مدوّن قرائت است ـ، دست‌کم دوازده تن در این موضوع، نگاشته‌های مستقلی داشته‌اند؛ بویژه آن که برخی از افراد این فهرست، از برجستگان بوده‌اند، به طوری که سه یا چهار تن از آنها خود در شمار قرّاء سبعه اند.^۱ لذا سخن ابن جزری که قاسم بن سلام (م۲۲۴ق) را نخستین امام معتبر می‌داند که در قرائات قلم زده، چندان درست به نظر نمی‌رسد؛ چرا که افراد نامبرده هر یک، خود از استوانه‌های علم قرائت بوده‌اند.

ویژگی‌های قرائت ابان

پیش از ابن مجاهد، نوشتارهایی در باب قرائات به رشته تحریر در می‌آمده بودند که به این دلیل که در آن دوره، هنوز ارتباط بیان شده، اذهان را به خود معطوف نکرده بود، ارزشی دو چندان دارند. ابان بن تغلب نیز به تصریح دانشمندان فریقین (از جمله نجاشی و شیخ طوسی)، در زمره سرآمدان قاریان^۲ و برخوردار از قرائتی مستقل و مشهور نزد قاریان بوده است.^۳ ابن جزری نیز ابان بن تغلب را فردی جلیل معرفی نموده است که بر