پیش‌گفتار

اَبان بن تغلب؛ میراث‌بان سترگ

۰.امام صادق علیه السلام: «هان! به خدا سوگند که مرگ اَبان، قلبم را به درد آورد!».^۱

برابر نصوص تاریخی، یکی از اصول حاکم بر سیرهٔ امامان شیعه علیهم السّلام، اهتمام خاص آنان به میراث دینی و گزینش و تربیت شاگردانی متخصّص در علوم و معارف وحیانی است. این سنّت، از عهد امام علی علیه السلام شروع و هماره به فراخور شرایط تاریخی و فرهنگی امامان علیهم السّلام ادامه داشته است. در این میان، دوران دو امام همام، امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام اوج تبلور عینیِ سنّت شاگردپروری است؛ شاگردانی که آیین فرزانگی و نجابت را از سرچشمه‌های ناب دانش فرا گرفتند، شهد معرفت را از کوثر عترت نوشیدند، افق‌های دانش دینی را گستراندند، و خود، اسوه‌های دانشوران شدند.

در میان این شاگردان، پیشتازانی بودند که تمام وجود خود را از سر صدق، وقف مکتب اهل بیت علیهم السّلام کردند و در مدار ولایت، چون ستارگانی درخشیدند. امامان علیهم السّلام نیز به وجود چنین شاگردانی که در نشر علوم و در انعکاس شعاع علمی ایشان، تأثیر عمیق‌تر و ماندنی‌تری بر جای گذاردند و نقش مهمّی در حفظ آثار نبوّت و امامت داشتند، افتخار می‌نمودند و تلاش‌های آنان را می‌ستودند. امام صادق علیه السلام در ستایش زراره می‌فرماید: «خدا زراره را رحمت کند،^۲ اگر زراره نبود، احادیث پدرم از بین