357
ميراث محدث اُرموي

فائدة شريفة [غلط دانستن عبارت «عرجت بروحه »]

كه از عالم جليل آقا ميرزا مهدى اصفهانى موقع تشرف به محضرش در ۲۹/۱۱/۲۳ در طهران كه براى معالجه آمده بودند استفاده كرديم و آن اين كه حاج شيخ عبّاس « و عرجت بروحه » را در هدية الزائرين غلط دانسته به قرينه «تسخير براق» ، و اين را دليل تصحيف قرار داده .
و اين صحيح نيست ؛ براى اين كه تجرّد روح از مادّه و مدّه معلوم نيست ، بلكه آيات و اخبار و اكثر علماى شيعه ، روح را مانند ملائكه اجسام لطيفه و داراى ابعاد مى دانند ؛ يعنى بسيط است ليكن مجرّد از ماده و مدت نيست ، بلكه مجرد از تركيبات عناصر [ و ]امثال آنهاست . در هر صورت جنسيّت بين اين روح كه جسم لطيف و براق كه از سنخ عالم بالذات [ است ]هست و اين كلمه « براق » دليل تصحيف نمى تواند باشد ، بلى اين دليل بنا بر قول كسانى كه روح را مجرّد از ماده مى دانند قرينه تصحيف مى شود .


ميراث محدث اُرموي
356

[ كيفيت دعاى ندبه در «منهاج العارفين»]

نگارنده گويد : كلمات مذكوره ، مأخوذ از صاحب منهاج العارفين است ؛ زيرا او در ضمن بيان اعمال عيد فطر گفته :
و ايضا دعاء ندبه را كه در باب ادعيه روز جمعه مذكور گرديد بعد از نماز عيد بخوان و بعد از فراغ از دعاى ندبه طرف راست رو را به زمين بگذار و بگو : سيّدي سيّدي !
آن گاه دعا را تا قوله : أي جميل ، ذكر كرده ، آن گاه گفته :
پس چون فارغ شدى و منصرف گرديدى ، دست هاى خود را بلند كن و حمد پروردگار خود را بكن و بگو آنچه را گذشت و سلام به رسول خدا ( ص ) بفرست و حمد الهى را بكن .
پس معلوم شد كه عبارت سابقه ، مأخوذ از اين عبارت لاحقه است و عبارت صاحب منهاج ترجمه عبارت ابن طاووس در اقبال است ، ليكن نسخه اقبال كه در پيش صاحب منهاج بوده مغلوط بوده و عبارت «ما تقدر عليه» را «ما تقدّم ، يا تقدّم عليه» خوانده و طبق آن ترجمه نموده .
و دليل بر اين ، عبارت سيد در اقبال (در ص ۲۹۹ از چاپ حاج شيخ فضل اللّه ۱ ) است ؛ چه سيد در آن جا در ضمن اعمال بعد از نماز عيد فطر بعد از نقل دعاى ندبه گفته :
فإذا فرغت من الدعاء فتأهّب . . الخ ـ [تا اين كه مى گويد :] ۲ ـ
فإذا فرغتَ و انصرفتَ رفعت يديك ، ثمّ حمدت ربك ، ثمّ تقول ما تقدم عليه ، و سلَّمت على النبيّ صلى الله عليه و آله وسلم و حمدت اللّه تبارك و تعالى ، و الحمد للّه رب العالمين .
عبارت در نسخ معتمده خطيه از اقبال « ما تقدّم عليه » به نظر مى رسد مانند همين كتاب چاپى ، ليكن در بحار ( جلد ۱۸ ) در ص ۸۷۲ عبارت مذكوره را نقل كرده و در آن جا « ما تقدر عليه » است و آن درست است چنان كه بر اهل فضل پوشيده نيست ؛ زيرا مقصود اين است كه : «هر چه مى توانى از دعا بخوان» نظير عبارت «ما تشاء» كه مرسوم است مى نويسند يعنى : هر چه دلت مى خواهد و هر چه مى توانى .

1. إقبال الأعمال ، ج ۱ ، ص ۵۱۳ چاپ مكتب الإعلام الاسلامي .

2. الإقبال ، ج ۱ ، ص ۵۱۴.

  • نام منبع :
    ميراث محدث اُرموي
    سایر پدیدآورندگان :
    به اهتمام: سید جعفر حسینی اشکوری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2858
صفحه از 384
پرینت  ارسال به