11
ميراث محدث اُرموي

ز . ادبيات و شعر

۱. تصحيح ديوان حاج ميرزا ابوالفضل تهرانى با مقدمه اى در بيان خدمات ايرانيان به زبان عربى .
۲. تصحيح ديوان قوامى رازى .
۳. تصحيح ديوان سيد فضل اللّه راوندى كاشانى .

ح . موضوعات گوناگون

۱. تصحيح مفتاح التحقيق، تأليف شيخ على مغرى دزفولى .
۲. تصحيح رساله طينت، تأليف آقا جمال خوانسارى .
۳. تصحيح رساله نيت، تأليف آقا جمال خوانسارى .

معرفى اجمالى آثار

۱. تفسير گازر (جلاء الأذهان و جلاء الأحزان) ، تأليف : ابوالمحاسن حسين بن حسن جرجانى .
اين كتاب يكى از تفسيرهاى مهم و گمنام شيعه بوده، و احتمالاً در قرن نهم يا دهم تأليف شده است.
مؤلف ، شيعى و امامى مذهب بوده و تفسير خود را موافق اخبار اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلامنگاشته است.
انشاى آن بسيار مناسب و عباراتش داراى فصاحت و بلاغت و عارى از زياده گويى بى فايده و ايجاز مخل است. نويسنده در ضمن شرح آياتْ، مطالب تاريخى مفيدى بيان نموده است، و بعضى از قرائات را نيز تذكر داده و گاهى به اشعار عربى و فارسى تمثل جسته است. روش مؤلف چنين بوده كه ابتدا چند آيه از قرآن كريم را بيان كرده و پس از
آن اقدام به ترجمه و تفسير كرده است.
به طور كلى مى توان گفت كه اين تفسير برگرفته از تفسير روض الجنان يا تفسير ابوالفتوح رازى است.
اين تفسير در ۱۱ جلد نگارش يافته، كه جلد يازدهم دربرگيرنده فهرست ها است، و بيش از چهار هزار صفحه با مقدمه اى در معرفى تفسير و مفسر و تكمله اى در ۱۶۴ صفحه دارد كه اولين بار در سال هاى ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۱ شمسى چاپ شده است.
۲. تفسير شريف لاهيجى ، تأليف : بهاء الدين محمد شريف لاهيجى (م۱۰۸۶ق) .
اين كتاب ، تفسير كاملى است از قرآن كريم به قلم مفسر جليل شيعى شريف لاهيجى، از علماى عصر صفوى.
در اين كتاب، وى تفسير هر آيه را به صورت اجمالى نه به طور تحت اللفظى و بر اساس يك ترجمه مطلوب معنى كرده است. انشاى آن ساده و روان و خالى از تعقيد است و براى متوسطين به خوبى قابل فهم است. مؤلف بعد از ترجمه آيه به نقل روايات صادره از اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلامپرداخته و در اين امر نيز نهايت دقت و غايت متانت را به كار برده و فقط به كتب مهم معتبر شيعى استناد كرده است. به واسطه تبحرى كه مفسر در علم رجال داشته ، نكات لازم را درباره رجال نيز بيان نموده است.
اين كتاب در سال ۱۳۴۰ هجرى قمرى در چهار جلد توسط انتشارات سازمان اوقاف چاپ شده است. جلد اول و دوم آن را همراه با مقدمه اى مفصل و مبسوط ، مرحوم دكتر محدث ارموى ، و جلدهاى سوم و چهارم آن را مرحوم دكتر محمدابراهيم آيتى تصحيح كرده اند. مجموع صفحات جلدهاى اول و دوم و مقدمه ۱۹۰۰ صفحه است. در سال هاى بعد نيز اين كتاب توسط مؤسسه مطبوعاتى علمى تجديد چاپ شد .
۳. المحاسن ، تأليف : ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقى .
اين كتاب بعد از كتب اربعه شيعه مهم ترين كتاب حديثى به شمار مى رود كه بعضى آن را پنجمين كتاب از كتب خمسه شيعه دانسته اند. مؤلف آن از دانشمندان مشهور قرن سوم و از اصحاب حضرت جواد و حضرت هادى عليهماالسلامبوده كه به جلالت و وثاقت وى در اكثر كتب رجالى تصريح شده است.
كتاب المحاسن شامل چندين رساله به شرح زير است : كتاب الأشكال والقرائن، كتاب ثواب الأعمال، كتاب عقاب الأعمال، كتاب الصفوة والنور و الرحمة، كتاب مصابيح الظلم، كتاب العلل، كتاب السفر، كتاب المآكل، كتاب الماء، كتاب المنافع، كتاب المرافق.
اين كتاب نخستين بار در سال ۱۳۳۰ هجرى شمسى در دو جلد در ۷۱۲ صفحه به چاپ رسيد و سال هاى بعد نيز مكررا توسط ناشرين مختلف منتشر شده است.
۴. شرح فارسى غرر الحكم و درر الكلم ، تأليف : عبد الواحد بن محمد تميمى آمدى .
شرح : از جمال الدين محمد خوانسارى .
اين كتاب مهم شامل ۱۱۰۵۰ حديث از مولاى متقيان حضرت على بن ابى طالب عليه السلام است كه توسط عبد الواحد آمدى در قرن پنجم هجرى گردآورى شده است. شروح متعددى بر اين كتاب نوشته شده كه مهم ترين آنها شرح آقا جمال خوانسارى از دانشمندان بزرگ عصر صفوى است. اين كتاب به علت اهميتش مورد توجه فراوانى بوده و پس از چاپ نيز با استقبال چشمگيرى روبه رو شد.
در خاتمه اين كتاب رساله شرح اخبار طينت از همين شارح چاپ شده است.
چاپ اول اين كتاب در هفت جلد و حدود ۴۰۰۰ صفحه به سال ۱۳۴۲ در انتشارات دانشگاه تهران انجام پذيرفت و چاپ پنجم آن در سال هاى اخير منتشر شده است.
۵. الرسائلُ العلية في الأحاديث النبوية ، تأليف : كمال الدين حسين كاشفى سبزوارى .
كتابى است به زبان فارسى كه حسين بن على كاشفى واعظ، اهل بيهق و متوفاى سال ۹۱۰ه ق تأليف نموده است. موضوع كتاب حاضر شرح چهل حديث نبوى است كه اكثر اصول عبادات را شامل است و آن را بر هشت اصل مرتب ساخته و هر اصلى را مشتمل بر پنج فصل گردانيده و از آيات و روايات و امثال و حكايات ، آنچه مناسب دانسته در متن آن گنجانده است.
روش مؤلف در اين كتاب بدين صورت است كه ابتدا چهل حديث شريف نبوى را انتخاب و آيات مناسب را متذكر شده ، سپس به شرح پرداخته كه در شرح، به قلم خود سعى كرده است كه از كلمات بزرگان اعم از نظم و نثر به عربى و فارسى آنچه مناسب مقام بوده در ذيل آن احاديث بياورد.
اين كتاب اولين بار در سال ۱۳۴۴ شمسى در ۵۲۸ صفحه توسط «بنگاه ترجمه و نشر كتاب» چاپ شد ، سپس در سال ۱۳۶۳ توسط انتشارات علمى و فرهنگى تجديد چاپ شد.
۶. شرح فارسى كلمات قصار پيغمبر خاتم صلى الله عليه و آله يا شرح شهاب الأخبار ، تأليف : قاضى قضاعى مغربى .
شهاب الأخبار كتابى است كه قاضى قضاعى محدث معروف به سال ۴۵۴ق تأليف نموده، و هدف او در اين كار جمع آورى كلمات قصار پيامبر خاتم صلى الله عليه و آله بوده است. بر اين كتاب مهم شروحى نوشته شده، از جمله شرحى از اين كتاب كه در سال ۶۹۰ هجرى قمرى توسط شارحى شيعى اثنا عشرى كه متأسفانه شناخته نشده نوشته شده است. شيوه نثر كتاب در كمال استحكام و سلاست و روانى است.
از نظر نگارش، اين شرح به كتب حِكَم وامثال و اخلاق و مواعظ و آداب شباهت دارد.
شرح شهاب الأخبار در سال ۱۳۴۲ شمسى در ۴۰۴ صفحه توسط انتشارات اداره كل اوقاف چاپ و در سال هاى بعد با اضافه كردن فهرست هاى لازم توسط انتشارات علمى و فرهنگى تجديد چاپ گرديد.
۷. شرح المئة كلمة لأمير المؤمنين علي بن أبيطالب عليه السلام ، اين كتاب شامل سه رساله است كه در شرح صد كلمه از مولاى متقيان حضرت على بن ابى طالب عليه السلام نگاشته شده است: اوّل، شرح صد كلمه از آن حضرت، به قلم ابن ميثم بحرانى از دانشمندان قرن هفتم. دوم، شرحى است از عبد الوهاب، و سوم كه به نام مطلوب كل طالب من كلام أمير المؤمنين علي بن أبي طالب عليه السلام است ، توسط جاحظ انتخاب شده و شرح آن به دست رشيد وطواط نگارش يافته است.
در شروح اول و دوم كه كلاً عربى است فقط حديث و شرح آن آمده، اما در مطلوب كل طالب پس از نقل حديث ترجمه آن به فارسى بيان شده، سپس شرحى به عربى و پس از آن ترجمه همان شرح به فارسى همراه با دو بيت شعر فارسى آمده است.
چاپ اول اين كتاب در سال ۱۳۴۹ در ۴۱۱ صفحه انجام شد. سپس در سال ۱۳۵۸ به صورت اُفست و ظاهرا بدون اجازه محدث ارموى مجددا منتشر شد.
۸. بعض مثالب النواصب في نقض بعض فضائح الروافض، مشهور به «نقض» ، تأليف : عبد الجليل قزوينى رازى (حدود ۵۶۰ هجرى قمرى) .
كتاب نقض يكى از مهمترين متون كلامى شيعه است كه به زبان فارسى نگاشته شده و جوابى است بر كتاب بعض فضائح الروافض كه يكى از علماى اهل سنت بر رد شيعيان نوشته و در آن اصول و فروع و كردار آنان را به تمسخر گرفته است .
اين كتاب علاوه بر جنبه دينى و كلامى، از لحاظ نثر فارسى نيز اهميت دارد و به جهت شناخت زندگى مردم آن دوران نيز امتياز خاصى دارد ؛ چه در آن تنها مسائل علم كلام مورد بررسى قرار نگرفته ، بلكه بسيارى از امور زندگى مردم آن روزگار منعكس شده است. اين كتاب در حقيقت آينه اى است از روش زندگانى و افكار و كردار مردم رى و ايران مركزى در سده ششم هجرى.
اهميت كتاب نقض تنها از نظر بازنماياندن يا بازگو كردن بسيارى از عقايد آيين تشيع نيست، بلكه در ضمن پاسخگويى و رد اتهامات مؤلفِ كتابِ بعض فضائح الروافض، نام شهرها و محله هاى متعددِ شيعه نشينِ ايران در سده هاى اول هجرت و روزگاران قديم و نام بسيارى از بقاع متبرك و زيارتگاه هاى مربوط به فرزندان و نوادگان معصومين در نقاط مختلف ايران كه در سده ششم هجرى بر پا بوده است، و همچنين نام بزرگان و نيكوكاران زيادى كه بنيانگذار اين گونه بناهاى دينى و ملى بوده اند حفظ شده است.
چاپ اول اين كتاب در سال ۱۳۳۱ انجام شد ، اما به علت اهميت آن، مرحوم محدث ارموى تا پايان عمر با به دست آوردن نسخه هاى خطى ديگر، كار تصحيح آن را ادامه داد تا در سال ۱۳۵۸ چاپ جديد آن همراه با دو جلد تعليقات مفصل منتشر شد.
۹ . مقدمه نقض ، تأليف : مرحوم سيد جلال الدين محدث ارموى .
مرحوم محدث به خاطر تعجيلى كه در چاپ كتاب نقض داشت، چاپ اول آن را بدون مقدمه و فهرست ها و تعليقات در سال ۱۳۳۱ چاپ و منتشر كرد، اما مشغول نگارش مقدمه اى بر اين كتاب گران قدر بود تا توانست اين مقدمه را در سال ۱۳۳۵ در ۱۶۰ صفحه منتشر كند. خود اين مقدمه را از لحاظ اهميت مى توان كتابى مستقل دانست ؛ چه علاوه بر مطالب علمى ، شامل تلاش ها و مشكلاتى است كه آن مرحوم براى چاپ آن كتاب پر
ارزش متحمل شده است.
۱۰. كليد نقض و تعليقات آن ، محدّث ارموى در چاپ كتاب نقض تعجيل داشت و متن آن كتاب مهم را بدون مقدمه و فهرست در سال ۱۳۳۱ منتشر نمود، پس از چاپ جداگانه مقدمه آن در سال ۱۳۳۵ و در ۱۶۰ صفحه آنگاه در سال ۱۳۳۶ كتاب حاضر را كه فهرست متن و مقدمه نقض است در ۲۰۶ صفحه به طبع رسانيد.
۱۱. الإيضاح ، تأليف : فضل بن شاذان نيشابورى .
موضوع اين كتاب مهم در علم كلام بوده و توسط فضل بن شاذان نيشابورى تدوين شده است. وى از اصحاب حضرت امام جواد و امام على النقى و امام حسن عسكرى عليهم السلامبود و در سال دويست و شصت هجرى در گذشت.
امام حسن عسگرى عليه السلام درباره او فرموده اند:
أغبط أهل خراسان بمكان الفضل بن شاذان و كونه بين أظهرهم. ۱
اين كتاب ، حقانيت مذهب جعفرى و درستى مسلك اثنا عشرى را با دليل و برهان به اثبات رسانده است.
چاپ اول الإيضاح در سال ۱۳۵۱ در ۷۲۸ صحفه توسط انتشارات دانشگاه تهران منتشر شد، سپس در سال هاى بعد بارها تجديد چاپ گرديد.
۱۲. الصوارم المهرقة ، تأليف : قاضى نوراللّه شوشترى .
اين كتاب ، يكى از مهم ترين نوشته هاى شهيد قاضى نور اللّه شوشترى است كه به جرم دفاع از تشيع به شهادت رسيد. ابن حجر هيثمى متوفاى سال ۹۷۳ كتابى در رد شيعه به نام الصواعق المحرقة على أهل الرفض والبدع و الزندقة نوشت كه در آن حملات فراوانى به شيعيان نموده بود. قاضى نور اللّه در كتاب خود به دفاعى مردانه از شيعه پرداخت و جواب او را داد.
مؤلف ، ابتدا گفته ابن حجر را نقل كرده و سپس به پاسخگويى به ادعاهاى او پرداخته است.
اين كتاب در ۳۴۰ صفحه در سال ۱۳۲۷شمسى به چاپ رسيد.
۱۳. التفضيل ، تأليف : محمد بن على بن عثمان كراجكى (متوفاى ۴۴۹) .
اين رساله كه از مآخذ بحار الأنوار است، درباره فضيلت داشتن امير المؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام بر همه جهانيان بجز پيغمبر صلى الله عليه و آله تأليف شده است. نويسنده اين رساله از بزرگ ترين علما ، فقها و متكلمين شيعه و مؤلف كتاب كنز الفوائد است كه همواره كتاب هاى او مورد استناد نويسندگان بعد از خود قرار گرفته است.
اين كتاب در سال ۱۳۲۹ شمسى توسط دار الكتب الاسلاميه به ضميمه رساله ديگرى از همين مؤلف به نام التعريف بوجوب حق الوالدين در ۴۴ صفحه و بار دوم به طور مستقل در سال ۱۳۶۱ توسط بنياد بعثت با حروفچينى جديد در ۴۷صفحه چاپ شده است.
۱۴. الفهرست ، تأليف : منتجب الدين على بن بابويه رازى .
اين كتاب ، يكى از منابع مهم و با ارزش تراجم شيعه است كه در قرن ششم هجرى قمرى تأليف شده و از آن وقت تا كنون يكى از مراجع معتبر بوده است. تحقيق اين كتاب موضوع رساله دكترى مرحوم محدث ارموى در دانشگاه تهران بود كه در سال ۱۳۴۲ش انجام گرفت. ايشان به علت اين كه در نظر داشت دوباره تعليقات كتاب را بازبينى و تكميل نمايد ، در زمان حيات خود موفق به چاپ اين كتاب نشد، لذا بعد از فوت ايشان توسط آقاى محمد سمامى حائرى چاپ شد.
چاپ اين كتاب در سال ۱۳۶۶ در ۵۸۶ صفحه توسط كتاب خانه آية اللّه العظمى نجفى مرعشى انجام شده است.
۱۵. رجال ابن داوود و رجال البرقي ، اين دو كتاب از كتب با اهميت رجالى شيعه هستند. رجال ابن داوود تأليف تقى الدين حسن بن على بن داوود حلى دانشمند قرن هفتم است، اين كتاب بر اساس حروف الفبا و حرف اول اسامى رجال تأليف شده و در دو فصل است: در فصل اول ، راويان ثقه معرفى شده اند و شامل ممدوحين و كنيه ها مى باشد كه ۱۷۰۹ نفر را شامل است. فصل دوم ، شامل مجروحين و مجهولين است كه ۵۵۰ راوى مجهول و مجروح و عده اى ضعيف را شامل است. رجال ابن داوود در ۵۷۰ صفحه تدوين شده است.
دومين كتاب اين مجموعه رجال برقى، تأليف أبو جعفر احمد بن محمّد بن خالد برقى
كه از محدثين معتبر شيعه بوده و در سال ۲۸۰ هجرى قمرى درگذشته است. روش تأليف اين كتاب براساس معرفى اصحاب ائمه اطهار عليهم السلاماست. رجال البرقي در ۱۰۰ صفحه چاپ شده است.
مجموع اين دو كتاب در يك جلد توسط انتشارات دانشگاه تهران به سال ۱۳۴۲ چاپ و منتشر شده است.
۱۶. أسماء الرجال (فهرست رجال التدوين) ، يكى از كتاب هاى مهم درباره تاريخ قزوين، كتاب التدوين في ذكر أخبار قزوين تأليف عبد الكريم بن محمد رافعى شافعى متوفا به سال ۶۲۳ ق است.
اين كتاب با وجود شهرتى كه دارد متأسفانه نسخ خطى كميابى دارد و تا چند سال پيش چاپ نشده بود، مرحوم محدث ارموى فهرست اسامى معرفى شده در اين كتاب را از روى نسخه خطى كتاب خانه اسكندريه استخراج و در سال ۱۳۳۴ شمسى در ۱۱۹ صفحه چاپ و منتشر نمود.
۱۷. سه رساله در علم رجال ، كتاب حاضر شامل سه رساله در موضوع علم رجال بوده و توسط سه مؤلف نگاشته شده است:
رساله اول به نام توضيح الاشتباه و الإشكال تأليف محمد على ساروى، از علماى قرن دوازدهم است.
رساله دوم به نام رسالة في معرفة الصحابة، تأليف شيخ حر عاملى است.
رساله سوم رجال قاين، تأليف محمد باقر آيتى بيرجندى، از علماى اواخر قرن سيزدهم و اوايل قرن چهاردهم هجرى است.
هر سه رساله از آثار قابل توجه در علم رجال به شمار مى آيد و در كمال دقت تصحيح شده است.
چاپ اول اين كتاب در سال ۱۳۴۵ توسط انتشارات دانشگاه تهران و در ۳۶۰ صفحه انجام پذيرفته است.
۱۸. فيض الإله في ترجمة القاضي نور اللّه ، تأليف : ميرجلال الدين محدّث ارموى .
اين رساله كامل ترين شرحى است كه تا كنون درباره قاضى نور اللّه شوشترى و تأليفات
او و معرفى خاندانش نوشته شده است. مهم ترين عناوينى كه در اين رساله مورد بحث قرار گرفته اند عبارت اند از: تاريخ وفات قاضى نور اللّه ، تعيين جاى شهادت او، كيفيت شهادتش، مشرب قاضى و مذاقش، مشهورترين تأليفات قاضى، اعتراض به قاضى نور اللّه براى ترك تقيه، جواب قاضى به اين ايراد و مطالب ديگر.
فيض الإله به عنوان مقدمه اى بر كتاب الصوارم المهرقةى قاضى نور اللّه شوشترى است و به همراه همان كتاب در ۱۲۳ صفحه در سال ۱۳۲۷ شمسى چاپ شده است.
۱۹. شرح فارسى مصباح الشريعة و مفتاح الحقيقة ، تأليف : عبد الرزاق گيلانى (۱۰۸۷ق) .
متن عربى اين شرحِ فارسى ، كتابى است مشتمل بر صد باب در معارف و مواعظ و اخلاق و آدابى كه سالكان راه مى پيمايند. نام مؤلف كتاب معلوم نيست و خود را معرفى نكرده، ليكن چون ابواب صدگانه كتاب همه به نام حضرت امام جعفر صادق عليه السلام است ، احتمال مى رود كه مؤلف ، شيعى مذهب بوده است. آنچه به نظر مى رسد اين است كه اين كتاب پس از قرن دوم هجرى تأليف شده و مؤلف آن يكى از علماى شيعه بوده، و با توجه به اين كه كتاب در برگيرنده مضامين و مطالب حقّه اى در معارف و اخلاق است ، در نوع خود كتاب قابل توجهى مى باشد.
تاكنون بر مصباح الشريعة شروح متعددى نوشته شده است. شرح حاضر توسط عبد الرزاق گيلانى در سال ۱۰۸۷ ق نگاشته شده است. او اين شرح را بسيار محققانه و عالمانه نوشته و چنان كه بايد از عهده اين كار برآمده است.
شرح فارسى مصباح الشريعة در سال ۱۳۴۴ش در ۶۴۸ صفحه توسط دانشگاه تهران چاپ شد. بعدا نيز توسط نشر صدوق چند بار تجديد چاپ گرديد و چاپ چهارم آن در سال ۱۳۷۳ منتشر شده است.
۲۰. زاد السالك ، تأليف : ملا محسن فيض كاشانى .
انديشمندان مسلمان، به ويژه آنها كه از چشمه سار زلال خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله ، معارف اسلامى را دريافته اند براى بهتر پيمودن مسير زندگى و رسيدن به هدف اصلى و نهايى از خلقت بشر، راهنمايى هاى با ارزشى مطرح كرده اند و در زمينه آداب سير و سلوك معنوى ، آثار گران قدرى به يادگار گذاشته اند، كه يكى از مختصرترين و مفيدترين آنها،
رساله زاد السالك ، اثر فارسى دانشور نامى مرحوم ملا محمد محسن فيض كاشانى است.
چاپ اول اين كتاب در سال ۱۳۳۱ در قطع جيبى و در ۱۴۵ صفحه انجام شد و بار دوم در سال ۱۳۷۰ با حروفچينى جديد در قطع رقعى در ۲۲۰ صفحه توسط دفتر تحقيقات و انتشارات بدر به چاپ رسيد.
۲۱. أسرار الصلاة (ترجمه التنبيهات العلية على وظائف الصلاة القلبية) ، تأليف : زين الدين شهيد ثانى (مقتول در ۹۶۵ ق) .
ترجمه : محمد صالح بن محمد صادق واعظ (در عصر صفوى) .
اين كتاب : عظمت شأن نماز را بيان مى كند، اهميت حضور قلب را در حال نماز شرح مى دهد، اسرار و اهداف نماز را معرفى مى نمايد، نتايج و آثار نماز حقيقى را به خوانندگان گوشزد نموده و راه پيدا كردن اقبال قلبى را به سوى خداى تعالى در همه عبادات مخصوصا در نماز كه معراج مؤمن و ستون دين است براى پويندگان راه دين و جويندگان سر منزل يقين نشان مى دهد.
اين كتاب ، نخستين بار در سال ۱۳۲۷ در ۱۶۴ صفحه چاپ و منتشر شد.
۲۲. شش رساله فارسى ، تأليف : محمد طاهر شيرازى .
محمد طاهر بن محمد حسين شيرازى از مشاهير علماى اماميه و بزرگان محدثان شيعه بود. شيخ حر عاملى و علامه محمدباقر مجلسى از او روايت دارند. وى با اخبار اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلامبسيار مأنوس بود و اطلاع كافى از آثار آنان داشت . فصاحت ، بلاغت ، سلاست بيان و روانى عبارت در آثار او مشهود است.
كتاب حاضر شش رساله از رسائل ارزنده محمد طاهر شيرازى است كه عبارت اند از: معالجة النفس ، مباحثة النفس (در بيان اصلاح نفس)، ترجمه تنبيه الراقدين (در بيان موت و انتقال به سراى باقى)، رساله اى در بيان زكات و اقسام آن، ترجمه نماز و آداب به جا آوردن نماز ، تحفه عباسى.
اين كتاب اولين بار در ۳۴۴ صفحه در سال ۱۳۳۹ش چاپ شده است.
۲۳. نجاتيه ، تأليف : شيخ ابو محمد بسطامى .
يكى از گناهانى كه ميان عامه مردم و حتّى خواص آنان شايع است «غيبت» است كه
تقريبا همه به آن مبتلا هستند و كم اتفاق مى افتد كه مجلسى تشكيل شود يا چند نفرى دور هم گرد آيند و پاى «غيبت» به ميان نيايد. شايد يكى از دلايل شيوع اين عادت ناپسند، بى اطلاعى مردم نسبت به شدت اين گناه و عواقب آن باشد ؛ به همين دليل شايد يكى از راه هاى درمان اين درد، علم به احكام غيبت و عمل به آن مى باشد، كه اين رساله دربرگيرنده آموزش احكام غيبت است.
شهيد ثانى كتابى در اين باره به نام كشف الريبة في أحكام الغيبة دارد كه به زبان عربى است. كتاب نجاتيه ترجمه گونه اى از كتاب شهيد ثانى است.
اين كتاب در قطع جيبى و در ۱۵۴ صفحه به سال ۱۳۳۴ش در تهران به چاپ رسيد .
۲۴. حكمت اسلام ، تأليف : محمد صالح بن محمد باقر قزوينى .
اين كتاب ترجمه فارسى و روان بعضى از كلمات مولاى متقيان حضرت على بن ابى طالب عليه السلام است كه در حكمت آيات بيان شده است.
مؤلف از دانشمندان عصر صفويه و از شاگردان ميرداماد بوده و ذوق ادبى و مشرب عرفانى داشته است ، به همين دليل نثر كتاب بسيار شيوا و گيرا مى باشد.
محمد صالح قزوينى ، آثار ديگرى نيز داشته كه بعضى از آنها چاپ شده است.
كتاب حكمت اسلام در سال ۱۳۵۴ در ۲۰۰ صفحه توسط بنگاه و نشر كتاب چاپ شد و پس از آن در سال ۱۳۶۳ نيز به صورت افست منتشر گرديد.
۲۵. الغارات ، تأليف : ابراهيم بن محمد ثقفى كوفى .
اين كتاب يكى از نفايس كتب تاريخى است كه از قرن سوم هجرى به يادگار مانده است. هدف مؤلف در اين اثر آن بوده كه غارت هايى را كه بعد از جنگ نهروان توسط معاويه به قلمرو اميرالمؤمنين على عليه السلام و سرزمين هاى تحت نظر آن امام انجام گرفته است بنماياند ، هر چند به دليل اين كه مؤلف بسيار با اطلاع و پر مايه بوده، در لابه لاى مطالب آن، گفتنى ها و حقايقى بسيار ارزنده تر از اصل موضوع را گنجانده كه فوايدى عام تر دارد، از جمله اوضاع آن مقطع از تاريخ، و چگونگى زندگانى حضرت على بن ابى طالب عليه السلام ، و روش هاى ادارى و سياسى و اخلاقى آن حضرت.
اين كتاب براى اولين بار در سال ۱۳۵۴ در دو جلد با تعليقات مفصل و فراوان در
۱۲۰۰صفحه چاپ شد وبه علت استقبال فراوان شش ماه بعد دوباره تجديد چاپ گرديد.
۲۶. فردوس (درباره تاريخ شوشتر و برخى از مشاهير آن)،تأليف: علاء الملك مرعشى شوشترى.
فردوس تاريخچه شوشتر و تذكره مشاهير آن خطه است. مؤلف اين كتاب ، علاء الملك مرعشى شوشترى پسر قاضى نور اللّه شوشترى است.
اين كتاب اگر چه به حسب ظاهر كوچك است ، ليكن از جهت محتوا بسيار با ارزش مى باشد ؛ چرا كه مشتمل بر ذكر عده اى از فضلاى شوشتر است كه تراجم ايشان در كتب ديگر به چشم نمى خورد و مخصوصا اطلاعاتى را در شرح حال قاضى نور اللّه شوشترى و معرفى خاندان و دودمان او دارد كه در كتب ديگر يافت نمى گردد .
اين كتاب در سال ۱۳۵۲ در ۳۱۵ صفحه توسط انجمن آثار ملى به چاپ رسيده است.
۲۷. آثار الوزراء ، تأليف : سيف الدين حاجى بن نظام عقيلى .
او در دربار وزير فرهنگ دوست سلطان حسين بايقرا در هرات مى زيسته است.
آثار الوزراء كتابى است درباره تاريخ وزرا. مؤلف در تأليف اين كتاب از نسائم الأسحار تأليف ناصر الدين منشى كرمانى استفاده زيادى كرده است.
اين كتاب از مؤلفات مهم و با ارزش قرن نهم هجرى است ؛ زيرا كه در آن مطالب بسيار مهمى از اسنادى كه اصل آنها از ميان رفته باقى مانده است، از آن جمله از كتاب مقدمات ابو نصر مشكان كه ابو الفضل بيهقى مورخ معروف آنچه را از اسناد خود ابو نصر درباره تاريخ غزنويان شنيده بود نقل كرده است و جز در اين كتاب چيزى از آن باقى نمانده است.
آثار الوزرا در سال ۱۳۳۷ در ۴۳۴ صفحه توسط انتشارات دانشگاه تهران چاپ و سپس در سال ۱۳۶۴ توسط انتشارات اطلاعات ، تجديد چاپ گرديد.
۲۸. نسائم الأسحار من لطائم الأخبار ، تأليف : ناصر الدين منشى كرمانى .
نسائم الأسحار كتابى است درباره تاريخ وزرا كه منشى كرمانى آن را به سال ۷۲۵ هجرى قمرى نوشته است، كه در باب خود از كتب مهم و نفيس به شمار مى رود.
اين كتاب از جنبه تاريخى و از جهت نثر فارسى اهميت و ارزش بسزايى داشته است ؛
به همين دليل دو كتاب مهم دستور الوزراء و آثار الوزراء كه پس از نسائم الأسحار نگاشته شده، هر دو تحت تأثير اين كتاب بوده اند.
نويسنده در شرح حال افراد از حد اعتدال خارج نشده و به مدح و قدح بى مورد نپرداخته است. مطالب نسائم الأسحار همه برگرفته از منابع مهم و يا مشاهدات خود مؤلف هستند .
مؤلف دو كتاب معتبر ديگر نيز داشته كه عبارت اند از: سمط العلى للحضرة العليا، و درة الأخبار.
كتاب نسائم الأسحار در سال ۱۳۳۸ در ۲۶۰ صفحه توسط انتشارات دانشگاه تهران چاپ و در سال ۱۳۶۴ توسط انتشارات اطلاعات تجديد چاپ گرديد.

1. اختيار معرفة الرجال، ج ۲، ص ۸۲ ؛ الاُصول الأصيلة، فيض كاشانى، ص ۱۹۱ .


ميراث محدث اُرموي
10

د . اخلاق و عرفان

۱. تصحيح أسرار الصلاة، تأليف زين الدين شهيد ثانى، ترجمه محمد صالح بن محمد صادق واعظ .
۲. تصحيح زاد السالك ، تأليف ملاّ محسن فيض كاشانى .
۳. تصحيح نجاتيه ، تأليف شيخ ابو محمد بسطامى .
۴. تصحيح شرح فارسى مصباح الشريعه و مفتاح الحقيقه، تأليف عبد الرزاق گيلانى .
۵ . تصحيح حكمت اسلام، تأليف محمد صالح قزوينى .
۶ . تصحيح شش رساله فارسى از رسائل مولى محمد طاهر قمى .

ه . رجال و تراجم و انساب

۱. تأليف فيض إلاله في ترجمة القاضي نور اللّه .
۲. تصحيح أسماء الرجال، تدوين رافعى .
۳. اهتمام و طبع رجال ابن داوود .
۴. اهتمام و طبع رجال البرقي .
۵ . اهتمام و طبع سه رساله در علم رجال .
۶ . تصحيح الفهرست شيخ منتجب الدين رازى .
۷ . تصحيح الفصول الفخرية في اُصول البرية، تأليف جمال الدين احمد بن عنبه.

و . عقايد

۱. تصحيح الصوارم المهرقة، تأليف قاضى نور اللّه شوشترى .
۲. تصحيح التفضيل ابو الفتح كراجكى .
۳. تصحيح كتاب بعض مثالب النواصب في نقض بعض فضائح الروافض ، عبد الجليل قزوينى رازى .
۴. تأليف مقدمه نقض و تعليقات آن .
۵. تأليف كليد نقض .
۶ . تصحيح نقاوة الإصابة تأليف حاج ميرزا ابو الفضل طهرانى .
۷ . تصحيح الاُصول الأصيلة، تأليف فيض كاشانى .
۸ . تصحيح الإيضاح تأليف فضل بن شاذان نيشابورى .

  • نام منبع :
    ميراث محدث اُرموي
    سایر پدیدآورندگان :
    به اهتمام: سید جعفر حسینی اشکوری
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1385
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 2878
صفحه از 384
پرینت  ارسال به