175
میراث مکتوب رضوی

چنین است: «... محمّد بن يحيى، عن محمّد بن أحمد، عن علی بن السندي، عن محمّد بن عمرو بن سَعيد، عن أبيه‏». نوع گزارش بیان شده در ابتدای روایت، (... کنت عِندَ ابی الحَسَن حیث دخل علیه داوود الرقی فَقالَ لَهُ:...)۱ نمی‏تواند چندان ارتباطی با نسخه داشته باشد و بیشتر به گزارشی شفاهی می‏ماند؛ چنانکه شیخ نیز به نقل روایت علی بن اسماعیل السندی از محمّد بن عمرو بن سعید اشاره می‏کند.۲ احتمال دارد این دو روایت با نوادر الحکمة تألیف محمّد بن أحمد بن یحیی، مرتبط باشند که در طریق به آن محمّد بن یحیی قرار دارد.۳

روایات

۱. أحمد بن إدریس و غیره عن أحمد بن محمّد، عن علی بن إسماعیل، عن محمّد بن عمرو بن سعید، عن أبی الحَسَن الرضا علیه السلام، قالَ: «لا تَسجُد عَلى القِیرِ و لا عَلى الصّاروجِ».۴

رواه الطوسی فی تهذیب الأحکام (ج‏۲، ص۳۰۴، ح۱۲۲۸) عن أحمد بن محمّد۵ مثله.

۲. وعنه۶، عن أحمد، عن محمّد بن خالد، عن محمّد بن عمرو بن سعید، عن أبی الحَسَن الرِّضا علیه السلام، قالَ: «سَألتُهُ عن الطّامِثِ كَم حَدُّ جُلوسِها؟ فَقالَ: تَنتَظِرُ عِدَّةَ ما كانَت تَحیضُ، ثُمَّ تَستَظهِرُ ثَلاثَةَ أیّامٍ، ثُمَّ هیَ مُستَحاضَةٌ».۷

۳. ما أخبرنی به الشیخ أیّده اللّٰه عن أحمد بن محمّد، عن أبیه، عن سعد بن عَبدِ اللّٰه، عن أحمد بن محمّد، عن محمّد بن خالد البرقی، عن محمّد بن عمرو بن سعید،

1.. همان، ج ۷، ص ۱۴۱.

2.. الرجال، ص ۴۴۱.

3.. رجال الطوسی، ص ۴۳۸.

4.. الكافی، ج ‏۳، ص ۳۳۱، ح ۶.

5.. و من جملة ما ذكرته عن أحمد بن محمّد ما رویته بهذا الإسناد، عن سعد بن عبد اللّٰه، عن أحمد بن محمّد (تهذیب الأحكام، المشیخة، ص ۷۴).

6.. سعد بن عبد اللّٰه‏.

7.. تهذیب ‏الأحكام، ج ۱، ص ۱۷۲، ح ۴۹۱.


میراث مکتوب رضوی
174

«له کتاب رویناه بهذا الإسناد، عن أحمد بن ابی عبداللّٰه»۱ که با ملاحظه سند مورد اشاره شیخ، طریق مذکور چنین است: «أخبرنا بها عن ابی المفضل، عن ابن بطه عن أحمد بن ابی عبداللّٰه» از محمّد بن عمرو بن سعید. بنابراین بر اساس کتب فهرستی و رجالی می‏توان گفت حداقل دو طریق به اثر محمّد بن عمرو بن سعید وجود دارد.

در روایات نیز این دو طریق ذکر شده است.۲ مرحوم کلینی یک روایت۳ از محمّد بن عمرو بن سعید آورده است که در یک واسطه، یعنی علی بن اسماعیل السندی، منطبق بر طریق اول می‏باشد. ناگفته نماند که علی بن اسماعیل در بیشتر اسناد محمّد بن عمرو به سایر امامان نیز قراردارد.۴ در تهذیب الأحکام نیز هر دو طریق اول و دومِ شیخ در خصوص امام رضا علیه السلام و دیگر امامان استفاده شده است۵. درباره اختلاف تعبیر نسخه و کتاب نیز ممکن است در نظر نجاشی، این دو عنوان در این مورد به یک معنا باشند.

البته به نظر می‏رسد برخی طرق دیگر ــ به جز دو طریق مذکورـ ارتباطی با نسخه مذکور ندارند،۶ همانند طریقی که در آن، شیخ از محمّد بن احمد بن یحیی از محمّد بن الحسین از الفضیل بن کثیر از محمّد بن عمرو بن سعید، مکاتبه‏ای را نقل می‏کند. محتمل است این مکاتبه نوشته‏ای مستقل باشد، علاوه بر آنکه این مکاتبه چندان با سخن نجاشی در توصیف نسخه تطابق ندارد: «روی عن الرِّضا علیه السلام نسخه»، مضافاً بر اینکه با نوع گزارش‌های پیشین نیز متفاوت است. نمونه دیگر نیز سندی است که در آن، محمّد بن عمرو بن سعید از پدرش از امام رضا علیه السلام روایت کرده است که سند آن

1.. الفهرست، ص ۴۳۸.

2.. الکافی، ج ۳، ص ۳۳۱؛ تهذیب الأحکام، ج ۲، ص ۳۰۴ و ج ۱، ص ۱۷۲. البته با صرف نظر از برخی انشعابات در آخرین حلقۀ اتصال به صاحبان کتب حدیثی.

3.. الكافی، ج ۳، ص ۳۳۱، ح ۶.

4.. برای نمونه: همان، ج ۲، ص ۴۶۴، ح ۴ و ج ۳، ص ۲۹۶، ح ۳ و ج ۶، ص ۲۳۶، ح ۳؛ تهذیب الأحکام، ج ۱، ص ۴۶۲، ح ۱۵۳ و ج ۳، ص ۲۶۱، ح ۵۷.

5.. تهذیب ‏الأحكام، ج ۱، ص ۱۷۲ و ج ۲، ص ۳۰۴.

6.. وسائل‏ الشیعة، ج ۱۶، ص ۱۱۴، به نقل از بصائر الدرجات؛ وسائل ‏الشیعة، ج ۴، ص ۶۰، به نقل از رجال الكشّی و الكافی، ج ۶، ص ۳۶۰.

  • نام منبع :
    میراث مکتوب رضوی
    سایر پدیدآورندگان :
    سیدمصطفی مطهری و رضا یاری نیا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8485
صفحه از 212
پرینت  ارسال به