درباره حمزة بن الیسع که از عالمان اشعری است، اطلاع چندانی وجود ندارد. در اسناد کتب اربعه تنها یک روایت از وی در کتاب شریف الکافی از امام صادق علیه السلام آمده است۱ با این حال دو روایت از یاسر از «الیسع بن حمزه» در الکافی۲ آمده است که در صورت پذیرش تحریف در عنوان «حمزة بن الیسع» و با توجه به مضمون دو روایت میتوان یاسر را بر اساس این روایات از همراهان حمزه بن الیسع در مدینه و در کنار امام دانست. همچنین بر اساس گزارش مرحوم کلینی و شیخ صدوق وی در دوره حضور امام در خراسان در کنار آن حضرت بوده است.۳ از این رو «غریب» دانستن روایتی از عیون أخبار الرضا علیه السلام توسط شیخ صدوق که در آن، وی از راویان از امام حسن عسکری علیه السلام برشمرده شده صحیح مینماید.۴
«المسائل» تنها اثری میباشد که به وی نسبت داده شده است. هر چند شیخ طوسی این اثر را به امام رضا علیه السلام مرتبط میداند،۵ نجاشی از انتساب آن به امام رضا علیه السلام سخنی به میان نیاورده است. البته با توجه به اهتمام نجاشی در یادآوری کتابهای منسوب به امام رضا علیه السلام و صرف نظر از احتمال نسیان، این اطلاق و سربسته‌گویی را میتوان در گزارش نجاشی توجیه نمود؛۶ زیرا نجاشی در ابتدای ترجمه یاسر به خادمیِ وی در نزد امام رضا علیه السلام اشاره کرده است. با این همه ممکن است عدم انتساب مستقیم «المسائل» به امام به‌واسطه یاسر، در کنار برشمردن وی از خادمان امام رضا علیه السلام به جهت نوع گزارش‌هایی باشد که در آثار شیخ صدوق یافت میشود و حاوی مجموعهای از اخبار مربوط به امام رضا علیه السلام است که توسط یاسر به علی بن ابراهیم منتقل شده است.۷ در این گزارشها به صراحت سخن از پرسش و پاسخهای یاسر و
1.. الکافی، ج ۴، ص ۲۳۸.
2.. همان، ج ۲، ص ۴۲۸، ح ۲و ج ۴، ص ۲۳، ح ۳.
3.. همان، ج ۱، ص ۴۹۰؛ فضائل الأشهر الثلاثة، ص ۹۸، ح ۸۴.
4.. عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج ۱، ص ۳۱۵.
5.. الفهرست، همان.
6.. رجال النجاشی، همان.
7.. احتمال سقط عنوان «عن أبیه» در این عبارت بسیار زیاد است؛ زیرا در موارد متعددی علی بن ابراهیم به‌واسطۀ پدرش از یاسرالخادم روایت نقل میکند. با این همه کلینی تمامی موارد منقول از علی بن ابراهیم را بدون واسطۀ پدرش از یاسر نقل کرده است.
