11
میراث مکتوب رضوی

رضا علیه السّلام، ارائه ضابطه‏مند آن به لحاظ نشر در کتاب‌های فهرست و برخی کتاب‌های روایی است. بر این اساس، در این گزارش‌ها ـ به ویژه در کتاب رجال نجاشی ـ اموری از قبیل گزارش قالب‌های متنوع و ساختاری مکتوبات ـ مانند کتاب، مسائل، نسخه، مکاتبه، رساله و مسند ـ. طریق به آنها و گاه ارزیابی و اعتبار سنجی آثار به گونه‌های مختلف و تا آنجا که ممکن بوده، مورد توجه قرار گرفته است. هرچند که بررسی‏های بیشتری در این خصوص ضروری است.

کتاب حاضر با در نظر گرفتن همین دقت ها به ساماندهی تطبیقی اطلاعات گزارش شده برای این آثار، در دو محور پرداخته است؛ محور نخست، معرفی اجمالی صاحبان آثار رضوی و قالب‌های نقل تراث را در بر می گیرد و محور دوم، معرفی تفصیلی دسته‌هایی از این قالب‌ها و بازشناسی آنها را عهده دار است. توضیح این هر دو در ادامه خواهد آمد.

سیّد مصطفی مطهری

رضا یاری‌نیا


میراث مکتوب رضوی
10

دست بررسی‌ها با دقت ارزیابی شوند تا با بهره‌گیری از آن، راه‌های پیموده را بازبینی کرده و در راه‌های ناپیموده گام نهیم.

این امر مهم، از جمله اهداف نوشته پیش روست که در کنار مسیر پیموده خود، بدان نیز توجه دارد و در این راستا می‌کوشد تا نمونه‏ای را در محدوده‌ای خاص برای جلب توجه بیشتر پژوهشگران در حوزه حدیثی شیعه به این دست بررسی‌ها، نشان دهد. نمونه حاضر، بازخوانی تطبیقی تراث روایی امام علی بن موسی الرضا علیه السّلام بر اساس دو کتاب رجال النجاشی و الفهرست طوسی است که با ارائه فصلی تطبیقی از کارکردهای کتاب‌های فهرستی، بخشی از تراث رضوی علیه السّلام را نیز معرفی کند.

تأکید بر محوریت این دو کتاب فهرستی در پرداختن به تراث علمی آن امام همام، از آن‌روست که این دو به خوبی گزارشی‌هایی درخور توجه از تراث روایی انتقال یافته از آن حضرت را به تصویر کشیده‌اند، به‌گونه‌ای که اطلاعات ارائه شده افزون بر کاستن از دشواری‏های عرصه بازسازی تراث، در شناخت جامع‏تر از آثار ایشان نیز سودمند خواهند بود. البته باید توجه کرد که نمی‌توان از تفاوت‌های روشی صاحبان این دو اثر، و دست کم، در التفات به تراث امام رضا علیه السّلام به سادگی چشم‌ پوشید. دانسته است که رجال نجاشی اثری متأخر از فهرست شیخ طوسی، یا ناظر به آن است و کیفیت گزارش‌ها و ظرافت‌بینی‌های مرحوم نجاشی نسبت به شیخ طوسی امری آشکار است. هرچند در کنار این سخن نباید از تلاش‌های هوشمندانه شیخ طوسی در بهره‌گیری از مصادر گوناگون فهرستی و روایی برای انتقال اطلاعات پیشین و هموار ساختن دستیابی به آنها، غافل شد. همچنان‌که توجه به نقش برجسته و ممتاز دو عالم بزرگ شیعی، ثقةالاسلام کلینی و شیخ صدوق نیز در بهره‏گیری از مکتوبات و روایات عالمان پیشین و انتقال حداکثری تراث علمی اهل بیت علیهم السّلام امری بایسته است و از این‌رو، مطالعه پیوسته آثار حدیثی و فهرستی با یکدیگر می‏تواند به گونه‏ای مؤثر، نکات پنهان در اعتباربخشی به تراث نخستین امامیه و کیفیت فراگیری دانش اصحاب و نقش آنها در تمدن شیعی را معرفی کند.

به هر روی، از جمله مهم‌ترین خصوصیات مشترک گزارش‏های مرتبط به آن امام

  • نام منبع :
    میراث مکتوب رضوی
    سایر پدیدآورندگان :
    سیدمصطفی مطهری و رضا یاری نیا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 8463
صفحه از 212
پرینت  ارسال به