دست بررسیها با دقت ارزیابی شوند تا با بهرهگیری از آن، راههای پیموده را بازبینی کرده و در راههای ناپیموده گام نهیم.
این امر مهم، از جمله اهداف نوشته پیش روست که در کنار مسیر پیموده خود، بدان نیز توجه دارد و در این راستا میکوشد تا نمونهای را در محدودهای خاص برای جلب توجه بیشتر پژوهشگران در حوزه حدیثی شیعه به این دست بررسیها، نشان دهد. نمونه حاضر، بازخوانی تطبیقی تراث روایی امام علی بن موسی الرضا علیه السّلام بر اساس دو کتاب رجال النجاشی و الفهرست طوسی است که با ارائه فصلی تطبیقی از کارکردهای کتابهای فهرستی، بخشی از تراث رضوی علیه السّلام را نیز معرفی کند.
تأکید بر محوریت این دو کتاب فهرستی در پرداختن به تراث علمی آن امام همام، از آنروست که این دو به خوبی گزارشیهایی درخور توجه از تراث روایی انتقال یافته از آن حضرت را به تصویر کشیدهاند، بهگونهای که اطلاعات ارائه شده افزون بر کاستن از دشواریهای عرصه بازسازی تراث، در شناخت جامعتر از آثار ایشان نیز سودمند خواهند بود. البته باید توجه کرد که نمیتوان از تفاوتهای روشی صاحبان این دو اثر، و دست کم، در التفات به تراث امام رضا علیه السّلام به سادگی چشم پوشید. دانسته است که رجال نجاشی اثری متأخر از فهرست شیخ طوسی، یا ناظر به آن است و کیفیت گزارشها و ظرافتبینیهای مرحوم نجاشی نسبت به شیخ طوسی امری آشکار است. هرچند در کنار این سخن نباید از تلاشهای هوشمندانه شیخ طوسی در بهرهگیری از مصادر گوناگون فهرستی و روایی برای انتقال اطلاعات پیشین و هموار ساختن دستیابی به آنها، غافل شد. همچنانکه توجه به نقش برجسته و ممتاز دو عالم بزرگ شیعی، ثقةالاسلام کلینی و شیخ صدوق نیز در بهرهگیری از مکتوبات و روایات عالمان پیشین و انتقال حداکثری تراث علمی اهل بیت علیهم السّلام امری بایسته است و از اینرو، مطالعه پیوسته آثار حدیثی و فهرستی با یکدیگر میتواند به گونهای مؤثر، نکات پنهان در اعتباربخشی به تراث نخستین امامیه و کیفیت فراگیری دانش اصحاب و نقش آنها در تمدن شیعی را معرفی کند.
به هر روی، از جمله مهمترین خصوصیات مشترک گزارشهای مرتبط به آن امام