تاریخ معنوی شرق نیز متخصصان خود را داشته است که از میان آنان ژرژ وادا^۱ و هنری لاوست^۲ و هانری کوربن^۳ نام‌آشناترند. وادا به پیوندهای فکری یهود و عرب توجه یافت. لاوست به بررسی مذاهب اسلامی، به‌ویژه مذهب ابن‌حنبل که ابن‌تیمیه نماینده آن بود، پرداخت و سپس به تحقیق درباره ابن‌بطه، ماوردی، غزالی و دیگران مشغول شد. کوربن متخصص تصوف بود و مطالعاتش به سوی ایران و نوشته‌های فارسی متمایل شد؛ اما از متفکران عرب، در رأس آنان ابن‌رشد، غافل نشد. در اینجا درباره ماسینیون بحث نمی‌کنیم؛ زیرا در بخش‌های دیگر کتاب فصل جداگانه‌ای درباره وی و روشش خواهد آمد.

مستشرقان فرانسوی تحقیقات اجتماعی درباره مسلمانان نیز انجام داده‌اند که در راس آنان شلهود،^۴ ماکسیم رودنسون^۵ و ژان پل شارنی^۶ هستند؛ جک‌برگ نیز در این گروه جای دارد. وی مطالعات خود را از عادات و روحیات مغربیان شروع کرد و با بررسی مسائل انسانی ملت‌های اسلامی به پایان برد. فعالیت رودنسون با تألیف کتاب‌های محمد، جاذبه‌های اسلام، اسلام و سرمایه‌داری، اسلام و سوسیالیسم و نیز مقالات و بحث‌های تخصصی عمیق و مفید در این زمینه، چشم‌گیر است.

مطالعات حقوقی مستشرقان نیز با نام مایو و کتاب مهمش فقه اسلامی شناخته می‌شود. به دنبال وی برژیه فاشون کتاب فقه مقارن اسلامی را نوشت. در مطالعاتی که به علم اصول فقه و مطالعات روشی درباره شریعت اسلامی مربوط می‌شود نمی‌توان از تلاش‌های برانشوایگ غافل شد.

در این بخش تلاش کردیم خلاصه‌ای از مطالعات عربی و اسلامی در فرانسه را از زمان آغاز استشراق بیان کنیم. این مطالعات در قرن‌های هجدهم و نوزدهم

فقط تا پیش از آغاز دوره اسلامی را در بر دارد. روبرت گیلمور لاتورنو،^۱ استاد تاریخ مغرب و الجزایر، این کتاب را کامل کرد. پس از او نیز اکس با نگارش مطالبی ارزشمند، به‌ویژه بحث «فاس پیش از حمایت فرانسه»، به شهرت رسید. مستشرقان فرانسوی به روابط تاریخی اسپانیا و مغرب توجه داشتند. لیوی پروونشال^۲ با تألیف کتاب سه‌جلدی تاریخ اسپانیای مسلمان، که اساس و مستند کتاب‌های بعدی قرار گرفت، میدان‌دار این عرصه است.

مطالعات تاریخی خاور میانه اختصاص به عرب ندارد و شامل فارس و ترک نیز می‌شود. ویت بخش عمده‌ای از مطالعات و بحث‌های خود را وقف آثار و تاریخ مصر کرد؛ برای مثال می‌توان به کتاب خطط مقریزی و کتاب‌های ابن‌حوقل، ابن‌رسته و یعقوبی اشاره کرد. سوواژه نیز تحقیقات ارزشمندی درباره اوضاع تاریخی و باستانی سوریه، مدینه، مصر، ایران و ترکیه انجام داده است. پس از وی نیز شاگردش، جانین دومینیک سوردیل^۳ تلاش‌های استاد خود را پی گرفت. نتیجه شخصیت ممتاز و روش استوار او ترکیبی از شناخت تاریخی از زبان و آثار شرقی بود.^۴ این مطالعات شامل تاریخ پیش از اسلام، تاریخ اسلامی و آثار شرقی بود و مطالعات متعلق به تاریخ دوران جدید شرق سهمی در آن نداشت و کارهای اندکی در این موضوع شکل گرفت. مطالعات دومنیک شوالیه^۵ درباره «جامعه جبل لبنان در دوره انقلاب صنعتی اروپا»،^۶ تحقیقات آندره ریموند^۷ درباره «حرفه‌ها در قاهره در قرن هجدهم» و بحث اصلی کلمب با عنوان «مشرق عربی و قدرت بزرگ جهانی از سال ۱۹۴۵ تا ۱۹۶۱ میلادی» را می‌توان نمونه‌ای از این کارها دانست.^۸