29
نقدی بر گفتمان شر ق‌شناسی

دارد، «پطرس محترم»۱ (۱۰۹۲-۱۱۵۶م)، رئیس دیر کلونی، است. وی دو بار از اسپانیا دیدن کرد. هدف او از ترجمه قرآن کریم به لاتین فهم قرآن و سپس رد آن بود. غرض پطرس محترم از ترجمه قرآن کریم به زبان لاتین هدایت مسلمانان به محاسن دین مسیحیت بود. این هدف در درجه اول تبشیری است و به همین جهت این راهب اولین مبشری است که علم را برای ارتداد مسلمانان از دینشان به کار گرفت. بنابراین می‌توان گفت تبشیر ریشه حقیقی استشراق است، نه برعکس.

پطرس محترم، اسلام را در حقیقت آخرین و مضرترین بدعت در مسیحیت می‌دانست. وی قائل بود که تا آن زمان مسیحیان پاسخ مناسبی به تحدی اسلامی نداده بودند و ضروری بود که با این بدعت، یعنی اسلام، مقابله شود؛ زیرا ریشه و منبع تمام بدعت‌های مسیحیت سنتی اروپاست. او همچنین معتقد بود که اسلام با جنگ مستقیم ضربه نمی‌زند، بلکه به شکل خطورات فکری و ذهنی بروز می‌یابد؛ بنابراین، باید ابتدا آن را شناخت و سپس با آن مبارزه كرد.

از سخنان گذشته نتیجه می‌‌گیریم که غرض اساسی از ترجمه قرآن شناخت اسلام و اطلاع از مبادی و عقاید آن است تا مسیحیان توان رویارویی و مقابله با آن را بیابند. همچنین رویگردان کردن مسلمانان از دینشان از اهداف آشنایی با اصول و قواعد اسلامی به شمار می‌رود. آموزش زبان عربی نیز، چون راهی ناگزیر برای شناخت این اصول و قواعد است، از ضروریات استشراق محسوب می‌شود.

استشراق در ابتدای امر فقط ابزاری از ادوات تبشیر بود. راهبان و قسّیسان مسیحی زبان عربی و علوم اسلامی را می‌آموختند تا دین اسلام را بفهمند و از اساس آن را نقض و رد کنند و پیروانش را به مسیحیت بکشانند. بنابراین، مدارس عربی در شهر رنس فرانسه تأسیس شد و کرسی‌های عربی، عبری و کلدانی در پاریس، رم، آکسفورد و بولونیا و کرسی علوم اسلامی ـ عربی در دانشگاه سوربن ایجاد شد.

1.. Peter the Venerable


نقدی بر گفتمان شر ق‌شناسی
28

مصادر اصلی مانند قرآن، شعر و نثر تشکیل می‌شد؛ اما این فرهنگ در تطور خود، در پی نهضت ترجمه،۱ با فرهنگ‌های انسانی مانند ایرانی، هندی و یونانی آشنا و مخلوط شد و گام‌های بزرگی در پیشرفت برداشت. دولت‌های اروپایی راهبان خود را برای طلب علم و دانش از جامعه‌های عربی به سرتاسر اسپانیا می‌فرستادند. آنان زبان عربی را فرا گرفتند. زبان عربی در آن زمان زبانی جهانی بود که در علوم و فنون آن زمان به کار گرفته می‌شد. یهودیان با ترجمه کتاب‌های عربی و انتقال آن‌ها به غرب اروپا۲ نقش بسزایی در نشر فرهنگ اسلامی داشتند. ارتباط غرب با تمدن عربی ارتباطی واقعی و مؤثر بود که منجر به ظهور مستشرقان نخستین شد.

در قرن دوازدهم، اروپا ثروت علمی - اسلامی اسپانیا را کشف کرد و دانشمندان بسیاری به شهرهای اسلامی اسپانیا رفتند. حرکتی که یهود برای ترجمه کتب عربی به لاتین آغاز کرده بود، سرعت گرفت و استمرار یافت. اروپاییان از این گنج‌های علمی اطلاع یافتند و تمدن جدیدشان را بر اساس آن پایه‌ریزی کردند. اروپاییان، پس از نهضت ترجمه، برای مطالعات عربی اسلامی گروهی از دانشمندان و متخصصان را تشکیل دادند که این گروه در واقع مستشرقان نخستین بودند. آنان فقط به دنبال استفاده علمی از این مطالعات نبودند، بلکه هدف حقیقی‌شان از مطالعه میراث و فرهنگ اسلامی سه نکته بود: ۱. رویارویی با اصول و قواعد اسلامی؛ ۲. درک و فهم آن‌ها؛ ۳. رد آن‌ها.

راهبان بسیاری به مطالعات عربی و اسلامی توجه داشتند که از مشهورترین و نخستین آنان آدلارد باثی۳ بود؛ اما راهبی که در بحث ریشه‌یابی استشراق اهمیت

1.. نهضت ترجمه در دوره خلفای عباسی و با تشویق آنان شكل گرفت (دومینیک سوردیل، الاسلام فی القرون الوسطی، ص۴۶).

2.. این آثار ترجمه شده، مانند نوشته‌های ابن‌طفیل و ابن‌رشد، تا اواخر قرن پانزدهم میلادی در دانشگاه‌های اروپا تدریس می‌شد (دی لاسی اولیری، الفكر العربی و مركزه فی التاریخ، ص۲۳۱ـ۲۳۲).

3.. Adelard of Bath

  • نام منبع :
    نقدی بر گفتمان شر ق‌شناسی
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 468
صفحه از 143
پرینت  ارسال به