نخواهد ماند، از جمله، تحمل، شكیبایی، پشتكار، هموار كردن سختیها، رویارویی با خطرات و گذشت از جان و مال كه میتواند ضربالمثل شود. وقتی با رفتار، ویژگیها و روشهای آنان آشنا شویم، میتوانیم در مطالعات خود از برخی از آنها، مثل حقیقتگویی، دقت، پشتكار و شكیبایی بهره ببریم.
این تحقیق نیز برخی از ویژگیهایی كه بیان كردیم را نشان خواهد داد؛ با این حال، بار دیگر تأكید میكنیم كه روش ما - در برخی از مسائل اسلامی كه مستشرقان مد نظر قرار دادهاند - توصیفی، استدلالی و تحلیلی خواهد بود. ابتدا نظرات آنان را، همانطور كه بیان كردهاند، مطرح میكنیم و سپس اگر آن را مخالف عقاید، فرهنگ و تمدنمان دیدیم، با روش علمی محض و خالی از تعصب و هوی برای رد آن تلاش میكنیم. پژوهشگر آزاده منصفی كه به خود، فرهنگ و تمدنش اعتماد داشته باشد، از روش تهاجم، مسخره كردن و بدگویی استفاده نمیكند؛ زیرا این كار روش ضعیفان است. همچنین روشهای مستحكم علمی نیز راهی جز گفتوگوهای علمی آرام، مؤدبانه و خالی از بیهودهگویی و هوی را روا نمیدارند. پیشینیان ما نیز این بحث را با عنوان «آداب بحث و گفتوگو» مدّ نظر داشتهاند.
ما مطالعات استشراقی را نه خوب مطلق میخوانیم نه بد مطلق، بلكه آن را به ملاکهای بحث مستحكم علمی عرضه میكنیم و سپس حق هر كدام را به او خواهیم داد؛ زیرا ما قومی هستیم كه دین و اخلاقمان ما را به عدل، حتی با دشمنان، دستور میدهد. بنابراین، ستایش آثار و فعالیتهای ارزشمند مستشرقان باعث نمیشود كه از مطالعات و تلاشهایی كه نیاز دارند با رویكرد علمی، بیطرف و خالی از غرض و هوی رد و تكذیب شوند، غافل شویم.
در آخر شایان ذكر است كه آنچه ما را به سیاه كردن این اوراق واداشت - كه از همین ابتدا به دشواری علمی، حساسیت بسیار، چند شاخه بودن و اشتمالش بر تمام مباحث و مطالب اسلامی و شرقی اعتراف داریم - جای خالی یك كتاب عربی