خود آن زیرمجموعه تاریخ ادیان به شمار می‌آید. هدف وی از مطالعه ادیان بررسی سه مسئله بود:

۱. تطور تاریخی ادیان مختلف؛

۲. عوامل درهم‌تنیده که صورت‌های داخلی ادیان را ایجاد می‌کنند؛

۳. ارتباط صورت‌های ادیان با مصادر اصلی‌شان.

مشخص می‌شود که روش گلدزیهر بر وصف تاریخی دین بنا نشده است، بلکه او، در درجه اول، به ارزش‌های معنوی و اخلاقی آن دین و میزان پای‌بندی پیروان آن دین توجه می‌کرد. وی معتقد بود از نظر علمی محال است که حکم مطلقی درباره تمام ادیان صادر کرد؛ زیرا بیشتر محققان به همه ضوابط و معیارهای علمی برای صدور چنین حکمی آگاه نیستند.

بر این اساس، گلدزیهر تمام نظرات اشتباه و نابجای پیشین درباره اسلام را کنار گذاشت. او معتقد بود تطبیق معیار مطلق بر اسلام اشتباه است و اسلام در برابر اشتباهاتی که در طول تاریخ به آن نسبت داده بودند، مسئول نیست؛ نظراتی که غالباً مبتنی بر یک سری ادله و براهین نادرست بودند. او‌ برخلاف کسانی که ارزش کمی برای اسلام قائل بودند، معتقد بود اسلام ارزش‌های انسانی بسیاری دارد که انسان را به خیر دعوت می‌کند و در مقابل شر قرار می‌دهد؛ چنان‌که اگر زندگی بر اساس معیارها و اصول این دین قرار بگیرد به سعادت منجر خواهد شد.^۱

گلدزیهر در عرصه تحقیقات اسلامی نقش پررنگی داشته است. او مؤسس حقیقی مطالعات اسلامی به شمار می‌آید که گام‌های مستحکم روبه‌جلویی در این علم برداشت. وی روش‌های علمی جدیدی را بنیان گذاشت که مهم‌ترین آن‌ها روش تاریخی و روش تطبیق و مقابله است. او معتقد است مطالعات اسلامی نه‌تنها در گستردگی و فراگیری اطلاعات به دست آمده، بلکه در روش‌های علمی نیز

اسلامی از آن‌ها استفاده کرده‌اند. برای توضیح بیشتر، پنج نمونه از به‌کارگیری این روش‌ها را با توجه به مستشرقی که آن را به کار گرفته است، بررسی می‌کنیم. این پنج نفر عبارت‌اند از:

گلدزیهر (مجار ـ یهودی): او یکی از مؤسسان مطالعات اسلامی در اروپا بوده است.

اسنوک هُرگرونیه (هلندی - مسیحی کالونی): از برجسته‌ترین مستشرقان در عرصه مطالعات اسلامی است.

بیکر (آلمانی - مسیحی لوتری): او میان سیاست و استشراق نزدیکی ایجاد کرد.

مک‌دونالد (بریتانیایی، امریکایی- مسیحی): او متخصص آماده‌سازی مبشران مسیحی برای اعزام به جهان اسلام بود.

لویی ماسینیون (فرانسوی - مسیحی کاتولیک): او در مطالعات تصوف اسلامی تخصص داشت.

۱. گلدزیهر

ایگناس گلدزیهر^۱، مستشرق مجار (۱۹۲۱-۱۸۵۰)، بنیان‌گذار حقیقی مطالعات اسلامی در اروپا به شمار می‌آید.^۲ او با ۸۵ مجله و ۸ دانش‌نامه علمی همکاری داشته است. آثار وی شامل ۳۰ مقاله در دانش‌نامه اسلامی، ۲۱۰ مقاله علمی و ۳۵ کتاب است. چند سال بعد از مرگ وی کتابخانه‌اش، که پر از کتاب‌های کم‌یاب و نسخه‌های خطی ارزشمندی متعلق به سرزمین‌های شرقی بود، به دانشگاه عبری قدس انتقال یافت.

گلدزیهر معتقد است مطالعه و بررسی ادیان مربوط به علم ادیان است که