87
نقدی بر گفتمان شر ق‌شناسی

مغرب عربی از سوی اسپانیا با برنامه قبلی و نتیجه مطالعات فراوان مناطق، ساکنان، اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن مناطق نبوده، بلکه واکنشی به اشغال اسپانیا بوده است. استشراق اسپانیایی از ابتدا به دست راهبان و قسّیسان و با هدف تبشیر به مسیحیت تأسیس شد. بنابراین تلاش می‌کردند تا مسلمانان اسپانیا را به زور و قدرت، به‌خصوص در دادگاه‌های تفتیش عقاید، از دین خودشان بازگردانند.

- تحقیقات اسپانیایی با تکیه بر گنجینه‌های فرهنگی و آثاری که عرب‌ها در این سرزمین بر جای گذاشتند، به تمدن عربی اسلامی اختصاص داشت و به عرصه‌های دیگر استشراق، مثل نواحی جغرافیایی خارج از اسپانیا، مغرب و جزایر قناری بی‌توجه بود.

- بسیاری از محققان اسپانیایی تحقیقات عربی - اسلامی را به صورت عام و همه‌جانبه انجام می‌دادند و متخصص یکی از فروع آن نبودند.

- دیگر امتیاز مطالعات استشراقی اسپانیا فراوانی و واقع‌گرا بودن آن است. این تحقیقات شرایط فعلی جهان اسلام را شامل نمی‌شود و فقط به میراث اسلامی به دست‌آمده در اسپانیا اکتفا کرده‌اند.

- یکی دیگر از مشخصات استشراق اسپانیا فراز و فرود بر اساس دوره‌های مختلف سیاسی و دینی است که اسپانیا از سر گذرانده است. در نیمه اول قرن بیستم، پس از خاموشی شعله‌های استعمار و فروکش کردن تعصب دینی، این مطالعات فراوان، علمی و واقع‌گرا شدند.

و) تحقیقات استشراقی در هلند

هلند به دلیل توجه تجاری، سیاسی و فرهنگی به مناطق شرقی و اهتمام به ترجمه تورات عبری، که نزدیک به عربی است، در معرض ارتباط با این ملت‌ها بوده است. هلند با خاور دور ارتباط پیدا کرد و با هند پیمان‌هایی تجاری بست. ناتوانی در


نقدی بر گفتمان شر ق‌شناسی
86

- ژولین ریبرا:۱ در ۲۱ سالگی استاد زبان عربی دانشگاه ساراگوسا شد و پس از آن منصب استادی تاریخ تمدن اسلامی در دانشگاه مادرید را به دست آورد. از وی آثار متعددی درباره موضوعاتی مانند حماسه عاشقانه اندلس، فراگیری نزد مسلمانان اسپانیا، شیفتگان کتاب‌ها و کتابخانه‌ها در اسپانیای اسلامی، و موسیقی اندلسی در قرون وسطا بر جای مانده است.

- میگوئل آسین پالاسیوس:۲ استشراق اسپانیا با این شخص به اوج بالندگی دست یافت. وی تحقیقات بزرگی در فلسفه، تصوف، دین، تاریخ، ادبیات و زبان داشته است. شگفت‌انگیزترین اثر او رساله معادشناسی اسلامی در کمدی الاهی۳ است که برای عضویت در دانشگاه سلطنتی اسپانیا تألیف کرد.۴ او در این کتاب تأثیرپذیری دانته را از تصویر اسلامی قیامت و وصف بهشت و جهنم بیان کرده است. مطالعات او درباره غزالی، ابن‌رشد، ابن‌حزم، ابن‌باجه و ابن‌عربی نتایج علمی نو و روشنی به همراه داشته است. وی کار خود را با تأسیس مجله اندلس برای مطالعات عربی در اسپانیا تکمیل کرد.

ویژگی‌های مدرسه اسپانیا را می‌توان به این ترتیب خلاصه کرد:

- تمرکز بر آثار فکری که اعراب در اسپانیا باقی گذاشته بودند.

- به دلیل استناد بر کتاب‌ها و مؤلفات و آثار عربی تحقیقات علمی این مدرسه از استواری و اتقان برخوردار است.

- تحلیل عمیق، بیان روشن و وضوح روش از دیگر مشخصه‌های استشراق اسپانیایی است. نتایج این مطالعات غالباً با فرضیه‌های علمی مطابق است.

- استشراق اسپانیایی در خدمت اغراض سیاسی نبود؛ زیرا اشغال سرزمین‌های

1.. Julián Ribera y Tarragó

2.. Miguel Asín Palacios

3.. La Escatologia musulmana en la "Divina Comedia"

4.. عبدالرحمن بدوی، موسوعة المستشرقین، ص۷۸.

  • نام منبع :
    نقدی بر گفتمان شر ق‌شناسی
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 564
صفحه از 143
پرینت  ارسال به