مطرح کردیم و بحث درباره روش استشراق فرانسوی را به فصل دیگری موکول می‌کنیم. در بخش بعد همین مباحث را درباره استشراق در ایتالیا پی می‌گیریم.

ب) تحقیقات استشراقی در ایتالیا

شبه قاره ایتالیا روابط تاریخی و جغرافیایی عمیقی با شمال آفریقا و شرق داشته است. دلیل این ارتباط استعمار رومی و پیامدهای آن است. روم این مناطق را تحت سلطه خود گرفت؛ اما پس از مدتی عرب‌ها نه‌تنها استعمار روم را عقب راندند، بلکه بر سیسیل و جنوب ایتالیا نیز استیلا یافتند. این ارتباط کم‌ وبیش با هدف‌هایی دینی یا سیاسی و استعماری همچنان ادامه یافته است. اگرچه اهداف دینی و سیاسی در استشراق ایتالیا غلبه دارد، از زمان ارتباط با سیسیل و نیز توجه دانشگاه‌های ایتالیایی به مطالعات عربی و اسلامی، اهتمام علمی نیز در آن دیده می‌شود. در سال ۱۰۷۶ دانشگاه بولونیا به علوم عربی توجه كرد و دانشگاه ناپولی، مسینا، رم و فلورانس از بولونیا پیروی کردند.

اهتمام به مطالعات عربی و اسلامی پس از تأسیس مراکز زبان‌های شرقی در رم و فلورانس کامل شد و به دنبال آن مؤسسات و مجامعی با همین رویکرد شکل گرفتند. مجمع مطالعات شرقی در رم، مجمع پاپی کتاب مقدس، مجمع پاپی شرق، مجمع شرق اسلامی، مؤسسه مطالعات اسلامی کایتانی، انجمن آسیایی ایتالیا و انجمن مطالعات شرقی ایتالیا نمونه این تلاش‌ها هستند.

علاوه بر این مؤسسات و دانشگاه‌ها، ایتالیا به کتابخانه‌های تخصصی مطالعات شرقی نیز اهتمام داشته است، مانند کتابخانه واتیکان که کتب خطی عربی و اسلامی کم‌یابی در آن وجود دارد، کتابخانه بروزیان با ۱۴۰۰ کتاب عربی درباره شاخه‌های مختلف مسائل اسلامی، کتابخانه مدیچی با فهرستی ۴۹۲ صفحه‌ای از کتب خطی شرقی و کتابخانه بولونیا با ۴۵۹ کتاب خطی شرقی. وجود آثار خطی عربی در

عمیق، فراگیر و متعدد بود و پس از آن، در نیمه نخست قرن بیستم، به‌تدریج رو به کاستی و سطحی بودن گذاشت. اوج این مطالعات قبل از دوره استعمار این مناطق، به‌خصوص در شمال آفریقا و شام بوده است.

ویژگی‌های مطالعات استشراق در فرانسه را می‌توان گستره بسیار و فراوانی آن دانست. استشراق فرانسوی در همه حوزه‌های آموزه‌های شرقی، یعنی زبان، آداب، تاریخ، جغرافیا، آثار و حقوق وارد شد و درباره آن به بحث و نقد پرداخت. از حیث جغرافیایی به شکلی فراگیر عمل کرد؛ یعنی فقط به خاور نزدیک و دولت‌های اسلامی اکتفا نکرد، بلکه زبان‌های ترکیه و سرزمین فارس و تمدن‌های آشوری، بابلی و مصر قدیم را نیز مورد توجه قرار داد. همچنین جنوب شرق آسیا، تبت، هند، چین، اندونزی و ژاپن را نیز از نظر دور نداشت. دلیل این مسئله نیز این است که استشراق علمی در فرانسه نشئت گرفت و به دست مستشرقان فرانسوی و با فراهم‌سازی امکانات علمی مختلف، انجمن‌ها، گروه‌ها، دانشگاه‌ها و مؤسسات رشد کرد و بالنده شد. لازمه توجه سیاسی فرانسه به شمال و غرب آفریقا و سرزمین‌های شرقی و زمینه‌سازی برای استعمار این مناطق این بود که شناخت کامل علمی از این سرزمین‌ها به دست بیاورند. از عامل دینی و تبشیر نیز نباید غفلت کرد؛ عاملی که فرانسه از دیرباز در پی تحقق آن بوده است. این مسئله در غرور دینی ریشه دارد و در تلاش برای گسترش مسیحیت کاتولیک و رقابت با دیگر مذاهب مسیحی، به‌ویژه پروتستان، نمود یافته است.

حمله فرانسه به مصر نیز نقش آشکاری در پیشرفت و رشد مطالعات استشراقی داشته است. در اثر این جنگ، مستشرقان فرانسوی به کتاب‌ها و دست‌نوشته‌های بسیاری دست یافتند و آثاری نیز از خود در این مناطق برجای گذاشتند که راه‌گشای مستشرقان پس از خود باشند.

در این بخش مطالعات عربی و اسلامی در فرانسه و ویژگی‌های آن را به طور خلاصه