تجسيم و مكان داشتن حضرت حق است در صورتى كه جسم و مكان ، از اوصاف سلبيه خداوند متعال است . او جسم نيست و در همه جا هست . بنا بر اين ، در دعا ، تفاوتى ميان بلند كردن دست يا بلند نكردن آن ، وجود ندارد . اينان ، بدين سان ، منكر ادب بودنِ اين رفتار شده اند .
احاديث اين باب ، نشان مى دهند كه اين سؤال ، در صدر اسلام ، به طور جدّى مطرح بوده است و امامان به آن ، پاسخ گفته اند . در مجموع ، چهار پاسخ به اين پرسش داده شده است :
۱ . بلند كردن دست به هنگام دعا ، خود ، نوعى عبادت است كه خداوند متعال ، مردم را مكلّف به آن نموده است ، مانند : توجّه كردن در نماز به سوى كعبه ، ركوع و سجود و امثال اينها . ^۱
۲ . بلند كردن دست به هنگام دعا ، سنّت نبوى است و پيامبر خدا از پيروان خود ، خواسته است كه چنين عمل كنند . ^۲
۳ . حكمت بلند كردن دست به سوى آسمان در هنگام دعا ، اين است كه آسمان ، جايگاه انواع روزى هايى است كه مورد نياز و درخواست انسان اند . بدين جهت ، خداوند به اولياى خود دستور داده كه هنگام دعا ، دست هاى خود را به سوى آسمان و عرش الهى دراز كنند . ^۳
۴ . علاّمه سيّد محمّدحسين طباطبايى در پاسخ اين شبهه ، اشاره مى كند كه حقيقت همه عبادات بدنى (از جمله دعا) ، تنزيل و تمثيل معانى و مفاهيم و

تحليلى درباره بلند كردن دست به سوى آسمان در هنگام دعا

يكى از آداب دعا ، بلند كردن دست ها به سوى آسمان است . سيره پيامبر خدا چنين بود كه گاه به هنگام دعا ، دست هاى خود را آن قدر بلند مى كرد كه سپيدى زير بغل ايشان ديده مى شد ^۱ و مانند بيچاره اى كه با بلند كردن و حركت دادن دست از كسى چيزى مى خواهد ، درخواست خود را با خداوند متعال در ميان مى گذاشت .
در اين جا ، اين سؤال پيش مى آيد كه با توجه به اين كه خداوند متعالْ همه جا هست ، چرا نيايشگر بايد به هنگام دعا ، دست خود را به سوى آسمان ، بالا ببرد ؟
برخى تصور كرده اند كه بلند كردن دست به سوى آسمان ، نشانه اعتقاد به