۴ / ۹
مُحَلِّم بن جَثّامه ۱
۱۴۱۰.تفسير الطبرىـ به نقل از ابن عمر ـ: پيامبر صلى الله عليه و آله مُحَلِّم بن جَثّامه را به جنگى فرستاد. عامر بن اضبط به آنان (مسلمانان) برخورد و با سلامِ اسلامى به آنان سلام داد؛ امّا چون از زمان جاهليت ميان ايشان (طايفه مُحَلّم و عامر) كينه اى بود، مُحَلّم تيرى به سوى او انداخت و وى را كُشت.
خبر به پيامبر خدا رسيد. عُيَينَه و اَقْرَع ، درباره او [كه قصاص شود يا ديه بدهند ]صحبت كردند. اقرع گفت : اى پيامبر خدا! امروز ، به سنّت عمل كن و فردا ، آن را تغيير ده . ۲
عُيَينه گفت : نه . به خدا سوگند، همچنان كه زنان من ، داغدار شدند ، زنان او نيز بايد داغدار شوند.
در اين وقت ، مُحَلّم ، در حالى كه دو بُرد بر تن داشت ، آمد و در برابر پيامبر خدا نشست تا ايشان برايش طلبِ آمرزش كند ؛ امّا پيامبر صلى الله عليه و آله به او فرمود : «خداوند ، تو را نيامرزد!» .
محلّم ، در حالى كه اشك هايش را با دو بُرد خود ، پاك مى كرد، برخاست و هفت روز نگذشت كه مُرد و او را دفن كردند. زمين ، جسد او را بيرون انداخت. مردم نزد پيامبر صلى الله عليه و آله آمدند و ماجرا را به ايشان گفتند . پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: «زمين ، بدتر از رفيق شما را هم مى پذيرد ؛
امّا خداوند عز و جل خواسته است كه شما را پند دهد» .
آن گاه، جسدش را در درّه اى انداختند و رويش سنگ ريختند، و اين آيه نازل شد : «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! هر گاه در راه خدا به جهاد رفتيد، تحقيق كنيد...» .
1.براى شناخت وى ، ر . ك : ص ۵۸۱ .
2.منظورش اين بود كه اين بار به سنّت و قانونى كه در قصاص نهاده اى ، عمل كن و بعد ؛ اگر خواستى تغييرش دهى ، تغيير ده . بنا به قولى ، «تغيِّر»، يعنى غِيَر (ديه) بگير . يعنى اگر با اولياى اين مقتول ، آن طور كه محلِّم مى خواهد ، عمل شود ، مردم را از درآمدن به اسلام ، باز مى دارد؛ چرا كه مى فهمند قصاص با ديه تغيير مى كند، در حالى كه عرب ها، بويژه، در برگرفتن انتقام ، حريص اند و از قبول ديه ، اِبا دارند (النهاية : ج ۲ ص ۴۱۰ «سنن» و ج ۳ ص ۴۰۰ «غير») .