مردم از رفتن به زيارت قبر حسين عليه السلام خوددارى ورزيدند و آن محل و پيرامونش كشت و زرع شد . متوكّل به سال ۲۴۷ ق ، در چهل سالگى، به دست ترك ها كشته شد . خلافت او چهارده سال و ده ماه و سه روز به درازا كشيد .

ر . ك : المنتظم : ج ۱ ص ۱۷۸ ـ ۳۵۷ ، مستدركات علم الرجال : ج ۶ ص ۳۴۵.

مُحَلّم بن جثّامه

يزيد بن قيس بن ربيعه كَنانى ليثى ، از ياران خدا ، و از گروهى بود كه پيامبر صلى الله عليه و آله به سوى اِضم فرستاد . وى با عامر بن اضبط اشجعى، على رغم آن كه به وى تحيّت اسلامى گفت، جنگيد و او را كُشت . گفته شده آيه وارد شده در متن كتاب ، درباره او نازل شده و بنا به قولى درباره شخص ديگرى نازل شده است .

ر . ك : الاستيعاب : ج ۴ ص ۲۴ ، اُسد الغابة : ج ۵ ص ۷۶.

محمّد بن اشعث

ابو القاسم محمّد بن اشعث بن قيس كِندى كوفى ، مادرش ، خواهر ابو بكر بود . صحابى بودن او صحّت ندارد . او يكى از فرماندهان لشكر عمر بن سعد و نيز از فرماندهان و ياران مُصعَب زبير بود كه در بيشتر جنگ هاى مُصعَب ، او را همراهى كرد و در جنگ با مختار ثقفى ، فرمانده پيش قراولان سپاه مُصعَب بود . او چند روز پيش از كشته شدن مختار، كشته شد؛ زيرا گفته مى شود كه در سال ۶۶ يا ۶۷ ق ، به قتل رسيد .

ر . ك : الإصابة : ج ۶ ص ۲۵۸ ، تهذيب التهذيب : ج ۹ ص ۵۵ ش ۶۹.

محمّد بن بشير

وى معاصر امام كاظم عليه السلام ، غالى و ملعون بود. چون امام كاظم عليه السلام درگذشت و واقفيه در امامت او متوقّف شدند، محمّد بن بشير آمد و ادّعا كرد كه قائل به توقّف در موسى بن جعفر (امام كاظم) عليه السلام است و موسى عليه السلام در ميان خلق ، آشكار بود و همگى ، او را مى ديدند و براى اهل نور ، نورانى ديده مى شد و براى اهل كدورت، با كدورت و مانند خودشان در هيئت بشرى با پوست و گوشت. سپس ، از ديد خلق در پرده شد ؛ ولى همچنان در ميان

كسرا (خسرو)

كسرا ، لقب پادشاهان ايران بوده، چنان كه قيصر (سِزار) ، لقب امپراتوران روم بود. مراد از كسرا در اين حديث ، يزدگرد سوم است . نسبش دانسته نيست. بعضى گفته اند پور شهريار و نواده خسرو پرويز بوده است. او سى و پنجمين پادشاه از سلسله ساسانى بود كه در سال ۶۳۲ م ، بر تخت سلطنت نشست. مادرش زَنگى بود و چون در ميان خاندان سلطنتى ، كسى جز او نبود ، ناچار ، وى را انتخاب كردند. در دوره او مشكلات سختى ايجاد شد . عمر ، در سال چهاردهم هجرى ، سپاهى سى هزار نفره به فرماندهى سعد بن ابى وقّاص براى فتح ايران فرستاد و لشكر يزدگرد ، شكست خورد و گريخت . خودش هم در سال ۳۱ ق ، به دست آسيابانى كشته شد و با مرگ او ، سلسله ساسانى منقرض شد .

مالك بن حوزه

او از بنى تميم بوده است. بيش از اين ، درباره او اطّلاعى در دست نيست .

مالك بن نَسر

منابع ، نام پدر او را به اختلاف ، نسر، سير، بشير و نسير ذكر كرده اند . او از بنى بداء از قبيله كِنْده بوده است .

متوكّل عبّاسى

ابوالفضل جعفر بن محمّد بن هارون الرشيد ، مادرش كنيز و نام او شجاع بود . متوكّل در سال ۲۰۷ ق ، در ضمّ الصلح به دنيا آمد و در سامرّا مقيم شد و پس از برادرش واثق ، در سال ۲۳۲ ق ، خلافت را غصب كرد . در همين سال ، پسرش منتصر را به حكومت حرمين و يمن وطائف گماشت . در سال ۲۳۷ ق ، دستور داد قبر امام حسين عليه السلام و منزلگاه ها و خانه هاى پيرامون آن را خراب كنند و محلّ قبر را بذر بپاشند و آبيارى كنند و رفتن مردم به آن جا را ممنوع سازند . رئيس پاسبانان در آن ناحيه ، جار زد كه : پس از سه روز ، هر كس را در نزد قبر حسين بيابيم ، به سياه چال مى فرستيم . پس ، هر كس در آن جا بود ، گريخت و