۷ . نكته بعدى ، اين مطلب است كه همان گونه كه ملاحظه نموديد ، زمينه و منشأ حسرت ، در گذشته است ، چنانچه برخى مفسّران نيز به اين نكته تصريح نموده اند. ۱
۸ . نكته ديگر قابل استفاده از اين آيات ، اين است كه فرد حسرت زده، در انجام دادن كارى ، كوتاهى كرده كه قدرت انجام دادن آن را داشته است. اين مطلب از اطلاق لفظ ظالم و نيز آرزويى كه آنها مى كنند ، قابل فهم است. چنانچه برخى مفسّران نيز به اين نكته اشاره نموده اند. ۲
۹ . نكته بعدى ، حالت انزجار و انصراف از رفتارى است كه قبلاً مرتكب شده اند و آن همان تبعيت از غير خداست و همين حالت انصراف و انزجار ، معناى ندامت و پشيمانى است . ۳ بنا بر اين ، در اين مورد ، به همراه احساس پشيمانى ، احساس حسرت نيز تجربه مى شود.
۱۰ . نكته پايانى قابل توجّه ، اين است كه چرا خداوند چنين آيه اى را نازل كرده و چنين اخبار و اطلاعاتى را در مورد دو نوع انتخاب و رفتار ، به ما انسان ها مى دهد؟ شايد پاسخ اين پرسش را بتوان براساس نظريه هاى حسرت و انتظار داد و آن ، اين است كه به ما در مورد برخى پيامدهاى دوستىِ غير خدا و پيروى از غير خدا هشدار بدهد تا در تصميم گيرى هايمان دچار خطا نشويم و از حسرت هاى روز قيامتْ ايمن شويم.
1.إنّ الحسرة تتعلّق بالماضى خاصّة... لأنّ الحسرة إنّما هى على ما فات بوقوعه او ينقضى وقته (التبيان فى تفسير القرآن، ج ۲ ، ص ۶۹) .
2.انسان بر چيزى حسرت مى خورد كه قدرت بر انجام دادن آن را داشته ، ولى كوتاهى كرده است. مثلاً چون بدون وسيله، قدرت بالا رفتن به آسمان را ندارد ، بر ترك آن هرگز تأسف نمى خورد (ترجمه تفسير مجمع البيان ، ج ۲ ، ص ۱۵۴) .
3.التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ذيل واژه ندم .