37
آه سرد

است پيچيده و چندوجهى ، لذا شناخت ماهيت آن مشكل است . ما در اين جا سعى كرديم تا آن حال و هوا و شرايط و حالت درونى اى را كه مساوى يا حداقل نزديك به تجربه حسرت باشد ، توضيح دهيم.
همچنين گفتيم كه حسرت ، هيجانى شناختى است تا جايى كه حتى برخى از آن ، به «هيجان مستدل» يا «استدلالِ محسوس» تعبير كرده اند. همچنين گفته شد كه حسرت ، نوعى غم است كه مربوط به گذشته مى شود و از نوع غمى كه مربوط به آينده است ، تفكيك شد. فرد حسرت زده ، خود را مسبّب زيان خود مى داند ، لذا از هيجان خشم نيز متمايز گرديد . در ادامه ، با قيد تفريط و كوتاهى، از ندامت و پشيمانى جدا شد و در آخر ، با قيد خودملامتگرى ، از احساس نارضايتى نيز ممتاز گرديد.
با توجّه به مطالبى كه تاكنون بيان شد ، مى توان فرمول زير را براى «حسرت» بيان نمود:
تفكّر معطوف به گذشته + احساس خسارت + غم زدگى + خودملامتگرى به خاطر كوتاهى و تفريط + احساس درماندگى = احساس حسرت

كنترل كننده حسرت در مغز

از ديرباز ، رابطه بين روح و بدن ، يكى از بحث هاى داغ محافل علمى بوده است. يكى از بخش هاى اين بحث ، اين بوده كه محل هر يك از قوا و احساسات فرد ، در بدن وى كجاست. در همين راستا بخش هاى مختلفى از مغز ، به هر يك از احساسات و جنبه هاى روانى انسان ، ربط داده شده است.
همچنين بخشى از مغز به عنوان كنترل كننده احساس حسرت ، معرفى شده است. اخيرا محقّقان CNRC ۱ در شهر برن ۲ فرانسه و دانشگاه ساينا ۳ در شهر

1.Center National de la Recherche Scientifique

2.Born

3.Siena


آه سرد
36

به روز قيامت «يوم الحسره» نيز گفته شده است ؛ زيرا در آن روز ، انسان هيچ قدرت و توانى براى جبران خسارت هاى خود ندارد و مصداق واقعى اين حسرت ، فقط در روز قيامتْ محقّق خواهد شد.
حضرت على عليه السلام مى فرمايد:
... وَ إن مَلَكَهُ اليأسُ قَتَلَهُ الأسَفُ ... . ۱ هنگامى كه يأس و نااميدى، قلب آدمى را تسخير مى كند، تأسّف، وى را از پاى در مى آورد .
چنانچه علاّمه طباطبايى ، ذيل آيه ۳۹ سوره مباركه مريم ، اشاره نموده است كه در روز قيامت ، فرد ، به اين خاطر حسرت مى خورد كه كار از كار گذشته است و فرد ، ديگر فرصت و توان جبران را ندارد. ۲
شايد جنبه رنج آور حسرت نيز همين احساس بيچارگى و درماندگى باشد ؛ زيرا موقعى كه فرد ، متوجّه خُسران و زيان خود مى شود و تصوّر مى كند كه ديگر كار از كار گذشته و فرصت جبران را از دست داده است ، دچار حسرت خواهد شد.
البته چنانچه در بحث درمان حسرت خواهيم گفت ، كسى كه هنوز در اين دنيا زندگى مى كند ، هنوز فرصت جبران دارد و نبايد نااميد شود و خود را به خاطر حسرت گذشته ، دچار رنج و عذاب نمايد ؛ بلكه بايد اين تصوّر را رها كند و از گذشته خود عبرت گرفته ، آن را پلى براى رسيدن به كمالات انسانى قرار دهد.

نتيجه گيرى

از مطالبى كه تاكنون گفته شد ، به اين نتيجه مى رسيم كه: حسرت ، هيجانى

1.غررالحكم ، ح ۸۹۱ .

2.ر . ك : الميزان في تفسير القرآن ، ج ۱۴ ، ص ۵۱ .

  • نام منبع :
    آه سرد
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد علي سروش
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5233
صفحه از 180
پرینت  ارسال به