موجب شده است كه خداوند نگذارد كه آنها ايمان بياورند. ^۱
البته بايد يادآور شويم كه اضطراب و دلهره نيز نوعى غم است ، منتها در آنها ترسِ از دست دادن مطلوب در آينده ، باعث ناراحتى فرد مى شود. بنا بر اين مى توان گفت كه حسرت ، نقطه مقابل خشم و اضطراب و دلهره است .

۵ . استيصال و درماندگى

نااميدى و يأس در به دست آوردن دوباره همان فرصت از دست رفته، محور ديگرى است كه اگر نگوييم كه در مفهوم حسرت وجود دارد كم كم ، هيجانِ حسرت ، با آن همراه است ؛ چرا كه وقتى فرصتى از بين برود ، برگشت آن ، محال است و گذشته را نمى توان باز گرداند.
امام على عليه السلام مى فرمايد:
وَ عُرِضَتْ عَلَيكَ أعْمَالُك بِالْمَحَلِّ الّذِي يُنادِى الظَّالِمُ فيه بِالحَسْرَةِ ، وَ يَتَمَنَّى المُضَيِّعُ فِيهِ الرَّجْعَةَ وَ لاتَ حينَ مَنَاصِ! . ^۲ و اعمال تو را بر تو عرضه مى كنند آن جا كه ستمكار ، با حسرتْ فرياد مى زند، و تباه كننده عمر و فرصت ها، آرزوى بازگشت دارد ؛ امّا راه فرار و چاره ، مسدود است .
وقتى راه فرار و چاره مسدود باشد ، فرد ، احساس درماندگى خواهد كرد.
بنا بر اين، حسرتِ حقيقى، در مواقعى ايجاد مى شود كه انسان ، نيروى جبران مشكلات و شكست ها را از دست داده باشد ؛ گويى از توانايى و قدرت، برهنه شده و سرشار از غم گشته است. شايد به همين خاطر است كه

مى كند ، هميشه خود را مقصّر اين خسارت و زيان مى داند. ^۱
البته كسانى كه به خاطر روح بلند خود از احساس مسئوليت بسيار بالايى برخوردارند ، حتى در برابر ديگران نيز خود را مسئول مى دانند . چنين اشخاصى هنگامى كه كسى دچار ناراحتى و كمبود و محروميتى مى شود ، از باب انسانيت و حس مسئوليت نسبت به آنان ، دچار حسرت مى شوند. كسانى كه به اين حقيقت اعتقاد دارند كه:

بنى آدم ، اعضاى يكديگرند
كه در آفرينش ، ز يك گوهرند
چو عضوى به درد آورد روزگار
دگر عضوها را نمانَد قرار . ^۲
چنين انسان هايى ، به خاطر برخى محروميت هايى كه براى ديگران ايجاد مى شود ، به احساس حسرت ، دچار خواهند شد ؛ همچون پيامبر صلى الله عليه و آله كه به دليل ايمان نياوردن برخى از كفّار ، براى آنان حسرت مى خورد ، آن هم به گونه اى كه نزديك بود كه جان بسپارد ؛ ^۳ زيرا در به انجام رساندن رسالت خود آن چنان جدّى بود و به ايمان آوردن ديگران حريص بود كه گويا ديگران را مثل خود دوست مى داشت و نسبت به آنها احساس مسئوليت مى كرد . اگر كسى ايمان نمى آورد ، آن را به حساب كوتاهى خود در انجام دادن وظيفه اش مى گذاشت و نسبت به محروميت آنان از ايمان به خدا دچار حسرت مى شد.
البته خداوند ، او را دلدارى مى دهد و مسئوليت ايمان نياوردن آنان را به خودشان باز مى گرداند و خاطر نشان مى كند كه اعمال زشت و گناهان آنها