25
آه سرد

چنين فرصتى كه مى توانست آن را پر از حسنات كند ، احساس غَبن و حسرت مى كند. به خاطر همين ، يكى ديگر از اسامى روز قيامت ، يوم التغابن است . ۱
چنانچه ملاحظه مى فرماييد ، در اين حديث نورانى ، احساس حسرت ، همراه با احساس غبن و خسارت بيان شده است.
براى توضيح بيشتر عنصر خسارت در هيجان حسرت ، لازم است كه آن را كمى بيشتر مورد بررسى قرار دهيم و آياتى را كه در اين رابطه ، وجود دارند ، مرور كنيم.
در داستان قارون ، وقتى وى تمام ثروت و اموال خود را در جلوى ديدگان همگان به نمايش گذاشت (همان طور كه رويه ثروتمندان است) ، مردمى كه زندگى دنيا را هدف نهايى و غايت جنب و جوش خود مى دانستند و از آخرت ، غافل و جاهل بودند و نمى دانستند كه خدا در آخرت ، چه ثواب هايى براى بندگان خود فراهم كرده، اموال قارون را سعادت عظيمى شمردند و خود را خسارت زده و زيان ديده انگاشتند و بدون هيچ قيد و شرطى گفتند: اى كاش ما هم آنچه را كه قارون دارد، مى داشتيم ؛ زيرا او بهره عظيمى دارد و بسيار سعادتمند و خوش بخت است . ۲
كسانى كه به دارايى ديگران چشم مى دوزند و هميشه خود را با آنها مقايسه مى كنند و هزار مرض مى گيرند كه فلانى چه كرد؟ چه خورد؟ چه برد؟ و از اين بابت ، حسرت هاى فراوانى مى خورند، داراى ايمان كاملى نيستند.
پيامبر اسلام فرمود:
لا يَجِدُ الرَّجُلُ حَلاوَةَ الإيمانِ في قَلبِهِ حَتّى لا يُباليَ مِن أكلِ الدُّنيا . ۳

1.بحار الأنوار ، ج ۷ ، ص ۲۶۲ ، ح ۱۵ .

2.اشاره است به سوره قصص ، آيه ۷۹ .

3.الكافى ، ج ۲ ، ص ۱۲۸ (باب ذم الدنيا) .


آه سرد
24

آرزوى دست نيافتنى را نيز از باب كنايه ، حسرت مى گويند ؛ چون در هنگام حسرت خوردن ، فرد ، آرزوهاى محال مى كند ، مثلاً آرزو مى كند كه اى كاش ، جوانى باز مى گشت! و از اين قبيل آرزوهايى كه تحقّق آنها عقلاً محال است. لذا از اين باب ، به آرزويى كه انجام شدن آنها بسيار بعيد است، حسرت گفته مى شود ؛ ولى استفاده به اين شكل ـ همان گونه كه گفتيم ـ ، حقيقى نيست.
در هر حال ، حسرتى كه در آيات و روايات ، از آنها ياد شده ، غمگينى به خاطر از دست دادن فايده اى در گذشته است .

۳ . احساس خُسران

وقتى فردى ، متوجّه مى شود كه منفعتى را از دست داده ، احساس غَبن و خسارت مى كند. در تعريف هايى هم كه براى حسرت ، يادآور شديم ، اين نكته آمده بود كه فرد ، به خاطر از دست دادن فايده اى غمگين مى شود.
در حديثى از پيامبر صلى الله عليه و آله نقل شده است كه:
روز قيامت براى هر شخص ، به اندازه عمرش در دنيا، هر روز، بيست و چهار صندوق به تعداد ساعات شبانه روز ، باز مى كنند . هنگامى كه صندوقى را مى بيند كه مملو از نور و سرور است ، حالت سُرورى به وى دست مى دهد كه اگر اين احساس را بين اهل دوزخ تقسيم كنند ، ديگر احساس رنجِ ناشى از آتش را از ياد مى برند و آن ، ساعتى است كه مشغول طاعت پروردگار خود بوده اند... سپس صندوق ديگرى را برايش مى گشايند . نگاه مى كند كه خالى است و در آن چيزى كه خوش حالش كند يا ناراحتش كند وجود ندارد. آن ، لحظه اى است كه خواب بوده يا به مباحى ـ كه نه
ثواب داشته و نه عقاب ـ مشغول بوده است. به خاطر از دست دادن

  • نام منبع :
    آه سرد
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد علي سروش
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5285
صفحه از 180
پرینت  ارسال به