17
آه سرد

طبق اين تعريف، حسرت، چيزى جز برگشت به عقب نيست كه به زبان ساده تر ، همان ويژگى تفكّر معطوف به زمان گذشته است و اين كه شخص، ناراحت و اندوهگين مى شود، از لوازم قضاوت در مورد منشأ فقدان و محروميت است.
بنا بر نظر «لاندمن» ، ۱ حسرت مى تواند به عنوان يك حالت كم و بيش شناختى و هيجانىِ رنج آورِ غمگينانه ، به خاطر بدبختى، محدويت، فقدان، خطا و كمبود يا اشتباه تعريف شود. بنا بر اين ، حسرت ، تجربه اى از «هيجان مستدل» ۲ يا «استدلال محسوس» ۳ است . موضوعات حسرت برانگيز ، م خطاهاى مربوط به انجام دادن يا انجام ندادن عملى باشد. دامنه حسرت ، از كارهاى اختيارى گرفته ، تا امور غير قابل كنترل و تصادفى است . اين موضوعات مى توانند رفتارهايى كاملاً اجرايى يا صرفا ذهنى باشند ؛ از طرف خود شخص يا از جانب شخص يا گروه ديگرى سرزده باشند ؛ همچنين ممكن است كه اين موضوعات ، خطاهاى اخلاقى يا عقلانى يا حتى خنثا باشند. ۴
در اين تعريف ، خصوصياتى براى حسرت بيان شده است كه ذيل عنوان «ماهيت حسرت» بدان اشاره خواهد شد.

جمع بندى

همان گونه كه مشاهده مى شود، در اين تعاريف، ويژگى هايى براى حسرتْ

1.Landman

2.Reasoned _ Emotion

3.. Felt _ Reason

4.Landman, J. (۱۹۹۳), Regret: Persistence of the possible (p.۳۶).


آه سرد
16

اشتباه آشكار مى شود. ۱
محور ناتوانى در جبران حسرت ، از آيه مبارك «وَ أَنذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِىَ الْأَمْرُ» ۲ نيز برداشت شده است ؛ ۳ زيرا علّت حسرت در روز قيامت ، «قُضِىَ الأمر (انجام گرفتن داورى)» است .
علاّمه طباطبايى در الميزان مى گويد:
إنَّ الحَسرَةَ إنَّما تَأتيهِم مِن ناحيَةِ قَضاءِ الأمرِ والقَضاءُ إنَّما يُوجِبُ الحَسرَةَ إذا كانَ بِحَيثُ يُفَوِّتُ بِهِ عَنِ المَقضي عَلَيهِ... . ۴
در ديكشنرى وِبْستِر نيز حسرت ، به عنوان غمگينى فرد ، هنگامى كه كنترل يا قدرت اصلاح را ندارد ، تعريف شده است . ۵
يكى از ويژگى هايى كه در تعريف حسرت بايد به آن اشاره كرد ، تفكّر معطوف به گذشته است ، چنانچه برخى حسرت را «به گذشته برگشتن» معنا نموده اند.
حسن مصطفوى مى نويسد:
تحقيق ، اين است كه تنها معناى ريشه اى در اين ماده (حسر) بر گرداندن چيزى به عقب است و معانى ديگرى مثل: كشف، انكشاف، خستگى، رفع، كندن، دور كردن و مانند آن معانى نزديك و از لوازم همان معناى ريشه اى است... حقيقت حسرت، برگرداندن (برگشت) به عقب است و از لوازم اين معنا ، افسوس خوردن و تأسّف است وقتى كه فرد ، متوجّه كوتاهىِ خود در عملش مى شود. ۶

1.والحسرة الغم بما انكشف من فوت استدراك الخطيئة (التبيان فى تفسير القرآن ، ج ۵ ، ص ۱۱۷) .

2.سوره مريم ، آيه ۳۹ .

3.ر . ك : احسن الحديث ، ج ۶ ص ۳۲۱ .

4.الميزان في تفسير القرآن ، ج ۱۴ ص ۵۱ .

5.Websters dictionary

6.التحقيق فى كلمات القرآن الكريم، ص ۲۱۶ .

  • نام منبع :
    آه سرد
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد علي سروش
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5463
صفحه از 180
پرینت  ارسال به