121
آه سرد

النَّدامَةَ . ۱ نافرمانى از دستورِ نصيحت كننده مهربانِ دانا و با تجربه ، مايه حسرت و سرگردانى و سرانجامش پشيمانى است.
اين جمله ، در حقيقت ، بيان كننده يك قاعده كلّى است كه اگر در مشاور، چهار صفت جمع باشد، مخالفت او قطعا موجب حسرت و خسران خواهد بود.
نخست ، اين كه ناصح و خيرخواه باشد و به مقتضاى خيرخواهى، تلاش لازم را در تشخيص حق انجام دهد ؛ چون مشاور خيرخواه ، درست فكر مى كند و انديشه اش را براى نظردهى، خالص مى گرداند ؛ ولى فرد بدخواه، ناپخته و با غرض ورزى نظر مى دهد و مشورت خواه را به ضرر و زيان دچار مى سازد.
دوم ، اين كه قلبى پر از مهر و محبّت داشته باشد و از اعماق روح، خواهان خدمت و عاشق پيروزى و سعادت مشورت كننده باشد ؛ چون چنين فردى در امر مشاوره ، دقّت و تأمّل لازم را خواهد كرد.
سوم ، اين كه عالم و دانشمند باشد و تمام جوانب مطلب را ببيند ، مسائل مهم را دقيقا تحليل كند و ريشه هاى حوادث و نتايج آن را مورد بررسى قرار دهد.
چهارم ، اين كه داراى تجربه كافى در مسائل مهم فردى و اجتماعى باشد. يعنى علاوه بر عقل نظرى، داراى عقل عملى نيز باشد ؛ چون فكر و نظر ، تا با محك «تجربه» همراه نشود، كمال لازم را نخواهد يافت ؛ چرا كه گاهى ممكن است برخى جهات فاسد نامشخّص در موضوع باشد كه جز با تجربه مكرّر، بدان آگاهى حاصل نمى شود. بنا بر اين ، مشورت، بدون كسب تجربه ، در

1.نهج البلاغة ، خطبه ۳۵ .


آه سرد
120

دچار اشتباه و شكست مى شوند ؛ چون به نتايج كار، ناآگاه اند .
حضرت على عليه السلام فرمود:
مَن غَني عَنِ التَّجارِبِ عَميَ عَن العَواقِبِ . ۱
كسى كه خود را از تجربه ديگران بى نياز بداند، نسبت به نتايج و پايان كارش نابينا خواهد بود.
آيا يك فرد نابينا مى تواند مسير خود را شناخته ، به خوبى و درستى در آن گام بردارد؟ مسلما خير! پس خردمندان هوشيار ، همواره تجربه هاى ديگران را مغتنم شمرده، از آنها بهره بردارى مى كنند تا در زندگى ، كمتر دچار خطا و لغزش شوند. لذا اين افراد ، كمتر گرفتار حسرت خواهند شد. در حقيقت ، استفاده از تجربه ديگران ، اضافه كردن عمر و تجربه آنها به عمر و تجربه خويش است.
حضرت على عليه السلام فرموده است:
مَن قَلَّت تَجرِبَتُهُ خُدِع . مَن كَثُرَت تَجرِبَتُهُ قَلَّت غُرَّتُهُ . ۲
كسى كه تجربه اش كم است ، فريب مى خورد. ۳ و كسى كه تجربه زياد دارد ، كمتر دچار غفلت و فريب مى شود.
از طرفى ديگر ، اگر كسى مشورت و پند و اندرز فرد خيرخواه و باتجربه اى را بشنود ، ولى به آن ، جامه عمل نپوشاند و برخلاف آن عمل كند ، دچار حسرت زيادى خواهد شد.
امام على عليه السلام فرمود:
فإِنَّ مَعصيَةَ النّاصِحِ الشَّفيقِ العالِمِ المُجَرَّبِ تُورِثُ الحَسرَةَ وَتُعقِبُ

1.شرح غرر الحكم، ج ۵ ، ص ۳۴۶ .

2.همان ، ص ۲۱۴ .

3.همان ، ص ۱۸۵ .

  • نام منبع :
    آه سرد
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد علي سروش
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 5561
صفحه از 180
پرینت  ارسال به