مراد از «عدّه» در اسناد «رجال النجاشى»
نجاشى رحمه الله در ابتداى برخى از اسنادى كه در آنها از اساتيد مختلف ، به راوى ، سند دارد ، به جاى نام راويان ، از الفاظى چون : «عدّة من أصحابنا» يا «جماعة من أصحابنا» يا «جميع شيوخنا» و جز اينها ، استفاده كرده است كه اين افراد به قرينه موارد پراكنده اى كه وى از آنان نقل كرده ، قابل شناخت اند .
اينك هر دسته از اين اساتيد را معرّفى مى نماييم :
يكم . «عدّه»اى كه از احمد بن ابراهيم بن ابى رافع انصارى ۱ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن على بن نوح سيرافى . ۲
۲ . احمد بن عبد الواحد بزّاز ، معروف به ابن عبدون . ۳
۳ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۴
دوم . «عدّه»اى كه از ابو عبّاس احمد بن محمّد بن سعيد بن عقده ۵ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن محمّد بن عمران بن جندى . ۶
۲ . محمّد بن عبد اللّه جعفى قاضى . ۷
۳ . احمد بن هارون بن صلت اهوازى . ۸
۴ . محمّد بن جعفر نحوى مؤدِّب . ۹
۵ . محمّد بن عثمان بن حسن نصيبى معدّل . ۱۰
در مواردى نيز نجاشى رحمه الله به دو واسطه از وى نقل كرده است :
۶ . احمد بن نوح سيرافى به نقل از محمّد بن احمد بن داوود ۱۱ و محمّد بن بكران نقّاش . ۱۲
۷ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى ، به نقل از محمّد بن احمد بن داوود . ۱۳
۸ . محمّد بن محمّد بن نعمان، معروف به شيخ مفيد، به نقل از ابو الحسن بن داوود . ۱۴
سوم . «عدّه»اى كه از احمد بن جعفر بن سفيان بزوفرى ۱۵ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن على بن نوح سيرافى . ۱۶
۲ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۱۷
چهارم . «عدّه»اى كه از احمد بن محمّد بن محمّد بن سليمان زرارى ۱۸ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن على بن نوح سيرافى . ۱۹
۲ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۲۰
۳ . شيخ مفيد . ۲۱
۴ . محمّد بن عبيد اللّه بن احمد زرارى ، نوه احمد زرارى ، كه به تصريح نجاشى رحمه اللهوى از اساتيدش بوده ۲۲ و از ابو غالب زرارى ، نقل تمام كتاب هايش را اجازه داشته است . نجاشى رحمه الله در هيچ يك از اسناد ، از وى نقل نكرده است .
پنجم . «عدّه اى» كه از احمد بن محمّد بن يحيى عطّار در موارد بسيارى ۲۳ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن على بن نوح سيرافى . ۲۴
۲ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۲۵
۳ . محمّد بن على بن شاذان قزوينى . ۲۶
برخى رجاليان از شرح حال احمد بن حسين بن صيقل ۲۷ چنين استفاده كرده اند كه پدر نجاشى (على بن احمد بن عبّاس نجاشى) از جمله افراد اين دسته است؛ ۲۸ ليكن با مراجعه و بررسى ، روشن مى گردد كه در آن شرح حال ، احمد بن حسين غضايرى ، از پدرش حسين بن عبيد اللّه غضايرى نقل كرده است ، نه از پدر نجاشى .
ششم . «عدّه»اى كه از جعفر بن محمّد بن قولويه ۲۹ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن على بن نوح سيرافى . ۳۰
۲ . حسين بن احمد بن موسى بن هُدبه (/هديّه) . ۳۱
۳ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۳۲
۴ . محمّد بن محمّد بن نعمان (شيخ مفيد) . ۳۳
نجاشى رحمه الله در مواردى ۳۴ با واسطه سه استاد اخير ، از ابن قولويه نقل كرده است .
هفتم . «عدّه»اى كه از حسن بن حمزه طبرى ، معروف به مرعش ۳۵ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن على بن نوح سيرافى . ۳۶
۲ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۳۷
۳ . محمّد بن محمّد بن نعمان (شيخ مفيد) . ۳۸
هشتم . «عدّه»اى كه از حسن بن محمّد بن يحيى ، معروف به ابن اخى طاهر ۳۹ روايت كرده اند :
۱ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۴۰
۲ . محمّد بن عثمان بن حسن نصيبى . ۴۱
نهم . «عدّه»اى كه از على بن حَبَشى بن قونى ، كاتب كوفى ، ۴۲ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن عبد الواحد ، ابن عبدون . ۴۳
۲ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۴۴
دهم . «عدّه»اى كه از محمّد بن احمد بن جنيد اِسكافى روايت كرده اند :
۱ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۴۵
۲ . محمّد بن محمّد بن نعمان (شيخ مفيد) . ۴۶
يازدهم . «عدّه»اى كه از محمّد بن احمد بن داوود قمى ۴۷ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن على بن نوح سيرافى . ۴۸
۲ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۴۹
۳ . محمّد بن محمّد بن نعمان (شيخ مفيد) . ۵۰
نجاشى رحمه الله در شرح حال محمّد بن احمد ، از هر سه استاد مذكور ، نقل كرده است .
دوازدهم . «عدّه»اى كه از محمّد بن على بن حسين بن بابويه قمى (شيخ صدوق) ۵۱ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن على بن نوح سيرافى . ۵۲
۲ . على بن احمد نجاشى (پدر نجاشى) . ۵۳
سيزدهم . «عدّه»اى كه از محمّد بن فضل بن تمام دهقان ۵۴ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن على بن نوح سيرافى . ۵۵
۲ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۵۶
چهاردهم . «عدّه»اى كه از محمّد بن عمر بن سالم جَعابى ۵۷
روايت كرده اند :
۱ . محمّد بن عثمان نصيبى معدّل . ۵۸
۲ . محمّد بن محمّد بن نعمان (شيخ مفيد) . ۵۹
پانزدهم . «عدّه»اى كه از محمّد بن وَهبان دُبَيلى ۶۰ روايت كرده اند :
۱ . احمد بن عبد الواحد (ابن عبدون) . ۶۱
۲ . حسين بن عبيد اللّه غضايرى . ۶۲
۳ . محمّد بن على كاتب قنّايى . ۶۳
نكته
گفتنى است كه مراد از الفاظ يادشده ، در دو مورد زير ، شناخته نشده است :
يك . «عدّه»اى كه از على بن محمّد بن يوسف ، معروف به خالويه ۶۴ روايت كرده اند .
دو . «جماعت»ى كه از غالب بن عثمان مِنقَرى سمّال ۶۵ روايت كرده اند . ۶۶
1. رجال النجاشى ، ص ۱۲۲ (ش ۳۱۳) .
2. رجال النجاشى ، ص ۱۱۲ (ش ۲۸۷) و ص ۲۶۶ (ش ۶۹۲) و ... .
3. رجال النجاشى ، ص ۳۷ (ش ۷۵) .
4. رجال النجاشى، ص ۸۴ (ش ۲۰۳) و ص ۹۳ (ش ۲۳۱).
5. رجال النجاشى ، ص ۹۲ (ش ۲۲۸) .
6. رجال النجاشى ، ص ۷۵ (ش ۱۸۰) و ... .
7. رجال النجاشى ، ص ۱۴ (ش ۱۱) و ... .
8. رجال النجاشى ، ص ۲۲ (ش ۳۱) و ص ۲۸ (ش ۵۴) .
9. رجال النجاشى ، ص ۴ (ش ۱) و ص ۴۱۸ (ش ۱۱۱۸) و ... .
10. رجال النجاشى ، ص ۲۸۲ (ش ۷۴۹) .
11. رجال النجاشى ، ص ۴۵۵ (ش ۱۲۳۴) .
12. رجال النجاشى ، ص ۴۵۵ (ش ۱۲۳۴) .
13. رجال النجاشى ، ص۱۶۴ (ش ۴۳۴) .
14. رجال النجاشى ، ص ۴۵۲ (ش ۱۲۲۴) .
15. رجال النجاشى ، ص ۹۲ (ش ۲۲۸) .
16. رجال النجاشى ، ص ۱۵ (ش ۱۳) و ... .
17. رجال النجاشى ، ص ۱۵ (ش ۴۴) و ... .
18. رجال النجاشى ، ص ۱۴۸ (ش ۳۸۶) و ص ۱۵۱ (ش ۳۹۵) و ص۱۸۰ (ش ۴۷۴) و ص ۱۸۲ (ش ۴۸۱) و ص۲۰۹ (ش ۵۵۳) و ص ۲۳۱ (ش ۶۱۳) و ص۲۶۷ (ش ۶۹۴ ـ ۶۹۷) .
19. براى نمونه، ر. ك: رجال النجاشى ، ص ۲۶۲ (ش ۲۸۶) .
20. رجال النجاشى ، ص ۷۵ (ش ۱۸۰) و ... .
21. رجال النجاشى ، ص ۲۶ (ش ۴۹) .
22. رجال النجاشى ، ص ۳۹۸ (ش ۱۰۶۴) .
23. رجال النجاشى ، ص ۵۹ (ش ۱۳۷) .
24. رجال النجاشى ، ص ۵۹ (ش ۱۳۷) و .. ..
25. رجال النجاشى ، ص ۸۰ (ش ۱۹۲) و ... .
26. رجال النجاشى ، ص ۸۱ (ش ۱۹۸) . نجاشى همراه با حسين بن عبيد اللّه غضايرى ، از وى نقل كرده است .
27. رجال النجاشى ، ص ۸۳ (ش ۲۰۰) .
28. رجال النجاشى (تحقيق محمّد جواد نايينى) ، ج ۱، ص ۲۲۰ (ش ۱۹۸) .
29. رجال النجاشى ، ص ۱۲۴ (ش ۳۱۸) .
30. رجال النجاشى ، ص ۳۴۴ (ش ۹۲۸) و ... .
31. رجال النجاشى ، ص ۲۵۳ (ش ۶۶۴) .
32. رجال النجاشى ، ص ۶۹ (ش ۱۶۶) .
33. رجال النجاشى ، ص ۳۹۹ (ش ۱۰۶۷) .
34. براى نمونه ، ر . ك : رجال النجاشى ، ص ۱۷۷ (ش ۴۶۷) .
35. رجال النجاشى ، ص ۶۴ (ش ۱۵۰) . در شرح حال مذكور ، نجاشى تصريح كرده است كه كسانى كه از حسن بن حمزه طبرى نقل كرده اند ، استاد اويند .
36. رجال النجاشى ، ص ۲۶ (ش ۴۷) و ... .
37. رجال النجاشى ، ص۴۵ (ش ۹۰) و ... .
38. رجال النجاشى ، ص ۱۶ (ش ۱۶) و ... .
39. رجال النجاشى ، ص ۶۴ (ش ۱۴۹) .
40. رجال النجاشى ، ص ۳۱ (ش ۶۷) .
41. رجال النجاشى ، ص ۴۴۱ (ش ۱۱۸۹) .
42. رجال النجاشى ، ص ۵۳ (ش ۱۱۸) .
43. رجال النجاشى ، ص ۵۳ (ش ۱۱۸) و ... .
44. رجال النجاشى ، ص ۲۹ (ش ۶۰) .
45. رجال النجاشى ، ص ۱۳۹ (ش ۳۶۲) .
46. رجال النجاشى ، ص ۱۷۲ (ش ۴۵۴) .
47. رجال النجاشى ، ص ۳۸۴ (ش ۱۰۴۵) .
48. رجال النجاشى ، ص ۸۶ (ش ۲۰۹) .
49. رجال النجاشى ، ص ۶۹ (ش ۱۶۶) .
50. رجال النجاشى ، ص ۳۹۹ (ش ۱۰۶۷) .
51. رجال النجاشى ، ص ۳۸۹ (ش ۱۰۴۹) .
52. رجال النجاشى ، ص ۱۳۱ (ش ۳۳۸) و ... .
53. رجال النجاشى ، ص ۳۹۲ (ش ۱۰۴۹) و ... .
54. رجال النجاشى ، ص ۱۲۳ (ش ۳۱۷) .
55. رجال النجاشى ، ص ۵۹ (ش ۱۳۶) و ... .
56. رجال النجاشى ، ص ۲۹۹ (ش ۸۱۴) .
57. رجال النجاشى ، ص ۱۰۳ (ش ۲۵۷) .
58. رجال النجاشى ، ص ۲۲۷ (ش ۵۹۹) و ... .
59. رجال النجاشى ، ص ۳۹۵ (ش ۱۰۵۵) و ... .
60. رجال النجاشى ، ص ۱۸۴ (ش ۴۸۸) .
61. رجال النجاشى ، ص ۱۴۶ (ش ۳۷۹) .
62. رجال النجاشى ، ص ۹۶ (ش ۲۳۹) .
63. رجال النجاشى ، ص ۷۲ (ش ۱۷۱) و ... .
64. رجال النجاشى ، ص ۲۶۸ (ش ۶۹۹) .
65. رجال النجاشى ، ص ۳۰۵ (ش ۸۳۵) .
66. ر. ك : رجال السيّد بحر العلوم، ج ۲، ص ۱۰۰ ـ ۱۰۴ .
