۲ . تحريفات و تصحيفات در متن اخبار
در روايت موجود در شرح حال على بن يقطين ـ چنان كه در قسم اوّل گذشت ـ علاوه بر خلط اخبار ، «على يقطين» به «علىّ بن يقطين» تصحيف شده است .
از اين نوع غلط ها ، در ذيل روايت موجود در شرح حال احكم بن بشّار مَرْوَزى هم واقع شده است . ۱ ظاهرا اشتباه موجود در خبر دوم شرح حال ابان بن عثمان ۲ نيز از اين گونه است ، چنان كه خبر اوّل شرح حال على بن خطّاب و ابراهيم بن شعيب ۳ و خبر موجود در شرح حال ابو هاشم داوود بن قاسم جعفرى ۴ هم داراى همين نوع غلط اند .
۳ . تحريفات و تصحيفات در اسناد
در اوايل اختيار الرجال ، در سند يك خبر ، نام كشّى «ابو محمّد جبريل بن محمّد فاريابى» ضبط گرديده است ، در حالى كه در موارد ديگر از اين كتاب ، نام وى «جبريل بن احمد فاريابى (به صورت مقيّد يعنى با ذكر نسبت)» و «جبريل بن احمد (به
صورت مطلق يعنى بدون ذكر نسبت)» ضبط شده است ، ۵ همانند آنچه در رجال الطوسى آمده است . ۶
آنچه به نظر مى رسد ، اين كه : احتمال متعلّق بودن اين دو نام به دو راوى ، بسيار است . بنا بر اين ، يا «جبريل بن محمّد» تصحيف شده «جبريل بن احمد» است و يا «جبريل بن احمد» تصحيف شده «جبريل بن محمّد» . البتّه احتمال اوّل قوى تر است ؛ زيرا در موارد بسيار ديگر و همچنين در رجال الطوسى ، نام او «جبريل بن احمد» ضبط شده است . ۷
همين اشتباه در ذيل روايت شماره ۸۶۶ نيز در سند ، واقع شده است . ۸
1. اختيار معرفة الرجال ، ص ۵۶۹ (ش ۱۰۷۷) ؛ قاموس الرجال ، ج ۱ ، ص ۳۶۵ .
2. اختيار معرفة الرجال ، ص ۳۲۵ (ش ۶۶۰) ؛ معجم رجال الحديث ، ج ۱ ، ص ۱۶۰ ؛ قاموس الرجال ، ج ۱ ، ص ۱۱۴ .
3. رجال الكشّى ، ص ۴۶۹ (ش ۸۹۵) ؛ قاموس الرجال ، ج ۱ ، ص ۲۰۲ و ۲۰۳ .
4. رجال الكشى، ص ۵۷۱ (ش ۱۰۸۰) .
5. براى نمونه ، ر . ك : اختيار معرفة الرجال ، ص ۶ (ش ۱۳) و ص ۱۰ (ش ۲۱) و ص ۱۲ (ش ۲۶ و ۲۷) و ص ۱۳ (ش ۲۹ ـ ۳۱) .
6. رجال الطوسى ، ص ۴۱۸ (ش ۶۰۴۲) .
7. ر . ك : سماء المقال ، ج ۱ ، ص ۸۲ .
8. ر . ك : اختيار معرفة الرجال ، ص ۴۵۸ (پانوشت) .
