آن را به «شناخت احسان و نشر آن و ستایش احسان کننده»^۱ تعریف می‌نماید و جوهری «ثنا بر نیکوکاری که کار خوبی در حقّ او انجام داده»^۲ را به عنوان تعریف شکر، ذکر کرده است. ابن منظور، شکر را «شناخت احسان و نشر آن» دانسته است که از واژه شکر که در مورد شتر استفاده می‌شود، اخذ شده و آن هنگامی است که شتر به چراگاه برود و چاق شود. در چنین جایی، می‌گویند: «شکرت الابل».^۳

البته راغب، شکر را «تصوّر نعمت و آشکار کردن آن» دانسته است که از ریشه مقلوب «الکشر» به معنای کشف، اخذ شده است. راغب، معنای ضدّ شکر را کفر می‌داند که فرد کافر، نعمت را فراموش می‌کند و آن را می‌پوشاند.^۴

تمام تعریف‌ها تقریباً به یک حوزه اشاره دارند: در مقام شکر، ابتدا باید، نیکی یا نعمتی که از سوی نیکوکار یا منعم صادر می‌شود، شناسایی گردد، آن گاه مورد ستایش و تقدیر قرار گیرد که این امر، گاهی با آشکار کردن و نشر آن و گاه با مطلق ستایش، همراه می‌شود.

قرآنی و روایات، بسیار به چشم می‌خورد. در فضیلت شکر همین بس که شکر، از نشانه‌های مؤمن دانسته شده است^۱. در روایتی دیگر، پیامبر گرامی اسلام، شکر را از جمله صفات بهترین بندگان خدا ذکر می‌کند.^۲

روشن است که این دو روایت، برای نشان دادن جایگاه رفیع شکر کفایت می‌کند. ممکن است گفته شود که این دو روایت، مختصّ شکر از خداست که در پاسخ باید گفت: اسلام، شکر مردم از یکدیگر را نیز شکری الهی تفسیر می‌کند، به همین دلیل، جایگاه آن نیز رفیع است، به گونه‌ای که شکر از مردم، آن قدر مهم است که اگر مردم از یکدیگر تشکّر نکنند، گویی در حقّ خدای متعال کوتاهی کرده و سپاس به جای نیاورده‌اند. ^۳

شُکر در لغت

ابن فارس برای ماده «ش‌ک‌ر» چهار ریشه بر می‌شمرد: یکی از آنها «ستایش یک فرد به خاطر کار نیکی که در حق او کرده» است.^۴ خلیل نیز