175
بررسی و تحلیل روایات «مکارم الأخلاق»

برعکس، خودداری از پذیرفتن مهمان، نشانه قساوت قلب انسان، و کوچ کردن خیر و برکت از خانه‌ای است که در آن زندگی می‌کند. گفتنی است که هر چند مهمان‌نوازی به طور مطلق در اسلام پسندیده است، با این حال، در مواردی، توصیه و تأکید بیشتری بدان شده است، مانند: ازدواج، تولّد نوزاد، عقیقه برای فرزند، ختنه کردن پسر، تهیه خانه جدید، و بویژه بازگشت از سفر حج.

با تأمّل در این موارد و سایر مواردی که اطعام دیگران، مورد تأکید قرار گرفته، می‌توان دریافت که در همه مواردی که خداوند متعال، نعمت خاصی را به انسان ارزانی داشته و یا بلایی را از او دفع کرده و یا اطعام دیگران، آثار و برکات بیشتری دارد (مانند افطاری دادن در ماه رمضان، و یا مراسم عزاداری سید الشهدا امام حسین علیه السلام)، مهمانی، از فضیلت بیشتری برخوردار است. کسی که اهل مهمان‌نوازی است، اولاً روحیه پیوندجویی و ارتباط با دیگران دارد که این، خود یک ارزش است؛ ثانیاً از خودمحوری خارج می‌شود و دیگران را در داشته‌های خود شریک می‌کند.

۴. إطعام السائل

در گزارش تاریخ مدینة دمشق، «اعطاء السائل» نقل شده است. هر چه باشد، موضوع این فضیلت، «نیازمندان» است. وجود افراد محروم و نیازمند، یکی از واقعیت‌های اجتماعی است. این که فرد در برابر نیازمندان چگونه عمل می‌کند، مسئله مهمّی است که می‌تواند شاخصی برای مکارم اخلاق باشد. در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.

اطعام السائل، یعنی غذا دادن به نیازمندِ درخواست کننده، و اعطاء السائل، یعنی پرداخت کردن به نیازمند. تفاوت چندانی بین این دو واژه


بررسی و تحلیل روایات «مکارم الأخلاق»
174

نمی‌کاهد، بلکه بر آن نیز می‌افزاید.۱ مهمانی اگر با قصد قربت انجام شود، در کنار دیگر عوامل خوش‌بختی، نقش مؤثّری در آمرزش گناهان۲ و رهایی از سختی‌های قیامت و ورود به بهشت جاوید دارد.۳

1.. پیامبر خدا صلی الله علیه و اله: ما مِن ضَیفٍ حَلَّ بِقَومٍ، إلّا ورِزقُهُ فی حِجرِهِ (الكافی، ج۶، ص۲۸۴، ح۳؛ قرب الإسناد، ص۷۵، ح۲۴۲؛ الجعفریات، ص۱۵۳؛ بحار الأنوار، ج۷۵، ص۴۵۹، ح۵).پیامبر خدا صلی الله علیه و اله: إنَّ الضَّیفَ إذا جاءَ فَنَزَلَ بِالقَومِ جاءَ بِرِزقِهِ مَعَهُ مِنَ السَّماءِ، فَإِذا أكَلَ غَفَرَ اللّه لَهُم بِنُزولِهِ عَلَیهِم (الكافی، ج۶، ص۲۸۴، ح۱).

2.. عن أبی محمّد الوابشی: ذُكِرَ أصحابُنا عِندَ أبی عَبدِ اللّه علیه السلام، فَقُلتُ: ما أتَغَدّى ولا أتَعَشّى إلّا ومَعی مِنهُمُ الاِثنانِ وَالثَّلاثَةُ وأقَلُّ وأكثَرُ. فَقالَ أبو عَبدِ اللّه علیه السلام: فَضلُهُم عَلَیكَ أعظَمُ مِن فَضلِكَ عَلَیهِم. فَقُلتُ: جُعِلتُ فِداكَ، كَیفَ وأنَا اُطعِمُهُم طَعامی، واُنفِقُ عَلَیهِم مِن مالی، واُخدِمُهُم عِیالی ؟! فَقالَ: إنَّهُم إذا دَخَلوا عَلَیكَ دَخَلوا بِرِزقٍ مِنَ اللّه عز و جل كَثیرٍ، وإذا خَرَجوا خَرَجوا بِالمَغفِرَةِ لَكَ (الكافی، ج۲، ص۲۰۲، ح۹؛ الأمالی، طوسی، ص۲۳۷، ح۴۱۹؛ المحاسن، ج۲، ص۱۴۸، ح۱۳۹۱؛ بحار الأنوار، ج۷۴، ص۳۷۵، ح۷۱).عن حسین بن نعیم الصحّاف: قالَ أبو عَبدِ اللّه علیه السلام: أتُحِبُّ إخوانَكَ یا حُسَینُ؟ قُلتُ: نَعَم. قالَ: تَنفَعُ فُقَراءَهُم؟ قُلتُ: نَعَم. قالَ: أما إنَّهُ یحِقُّ عَلَیكَ أن تُحِبَّ مَن یحِبُّ اللّه، أما وَاللّه! لا تَنفَعُ مِنهُم أحَدا حَتّى تُحِبَّهُ. أتَدعوهُم إلى مَنزِلِكَ؟ قُلتُ: نَعَم، ما آكُلُ إلّا ومَعی مِنهُمُ الرَّجلانِ وَالثَّلاثَةُ وَالأَقَلُّ وَالأَكثَرُ. فَقالَ أبو عَبدِ اللّه: أما إنَّ فَضلَهُم عَلَیكَ أعظَمُ مِن فَضلِكَ عَلَیهِم. فَقُلتُ: جُعِلتُ فِداكَ، اُطعِمُهُم طَعامی، واُوطِئُهُم رَحلی، ویكونُ فَضلُهُم عَلَی أعظَمَ ؟! قالَ: نَعَمَ، إنَّهُم إذا دَخَلوا مَنزِلَكَ دَخَلوا بِمَغفِرَتِكَ ومَغفِرَةِ عِیالِكَ، وإذا خَرَجوا مِن مَنزِلِكَ خَرَجوا بِذُنوبِكَ وذُنوبِ عِیالِكَ (الكافی، ج۲، ص۲۰۱، ح۸؛ المحاسن، ج۲، ص۱۴۸، ح۱۳۹۳؛ مشكاة الأنوار، ص۱۸۳، ح۴۷۴؛ بحار الأنوار، ج۷۴، ص۳۷۵، ح۷۰).

3.. امام صادق علیه السلام از اجدادش: إنَّ رَجُلا أتى النَّبِی صلی الله علیه و اله فَقالَ: یا رَسولَ اللّه، بِأَبی أنتَ واُمّی، إنّی اُحسِنُ الوُضوءَ، واُقیمُ الصَّلاةَ، واُؤتِی الزَّكاةَ فی وَقتِها، وأقرِی الضَّیفَ طَیبَةٌ بِها نَفسی، مُحتَسِبٌ بِذلِكَ، أرجو ما عِندَ اللّه. فَقالَ: بَخٍ بَخٍ بَخٍ، ما لِجَهَنَّمَ عَلَیكَ سَبیلٌ، إنَّ اللّه قَد بَرَّأَكَ مِنَ الشُّحِّ، إن كُنتَ كَذلِكَ (قرب الإسناد، ص۷۵، ح۲۴۱؛ بحار الأنوار، ج۷۵، ص۴۵۹، ح۵).پیامبر خدا صلی الله علیه و اله: الضَّیفُ دَلیلُ الجَنَّةِ (جامع الأخبار، ص۳۷۸، ح۱۰۵۵؛ بحار الأنوار، ج۷۵، ص۴۶۰، ح۱۴).پیامبر خدا صلی الله علیه و اله: مَن أقامَ الصَّلاةَ ... وقَرى الضَّیفَ، دَخَلَ الجَنَّةَ (المعجم الكبیر، ج۱۲، ص۱۰۶، ح۱۲۶۹۲؛ كنز العمّال، ج۱۵، ص۸۸۸، ح۴۳۵۱۵).

  • نام منبع :
    بررسی و تحلیل روایات «مکارم الأخلاق»
    سایر پدیدآورندگان :
    حمزه عبدی و عباس پسندیده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 41219
صفحه از 223
پرینت  ارسال به