هنگام ترکیب آن با ضیف، به معنای گردهم آوردن مهمان و مستلزم پذیرایی از اوست. لذا برخی، آن را به معنای احسان کردن به مهمان می‌دانند.^۱ فیض کاشانی، این ترکیب را به معنای دعوت از مهمان برای پذیرایی معنا کرده است.^۲

مهمان‌نوازی در اسلام

ضیافت، مهمانداری و مهمان‌نوازی، دست و دل باز بودن و سفره‌ای گشوده داشتن، نشانه جوان مردی و یکی از برجسته‌ترین ارزش‌های انسانی و مکارم اخلاقی است. اسلام ـ که دین تکامل ارزش‌های اخلاقی است ـ نیز اهتمام ویژه‌ای به این خصلت والای انسانی دارد و پیشوایان این آیین آسمانی، با تعبیرهای گوناگون و تنبّه‌آفرین، مسلمانان را به آن، توصیه و تشویق کرده‌اند.

از نظر روایات اسلامی، مهمان‌نوازی، یکی از برترین مکارم اخلاقی است که در آن، مهمان، نه تنها روزیِ خود را می‌آورد^۳ و از روزی انسان

۳. إقراء الضیف

از مسائلی که انسان در زندگی اجتماعی، با آن رو‌به‌رو می‌شود، آمدن مهمان و چگونگی پذیرایی از اوست. چگونگی رویارویی با مهمان، از اموری است که بر اساس این روایت، می‌تواند کرامت اخلاقی را نشان دهد که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.

معنا

ابن فارس معتقد است که معنای اصلی «ضیف»، بر انحراف و تمایل و نزدیک شدن چیزی به چیز دیگر دلالت دارد.^۱ دیگر لغت‌شناسان مانند: خلیل،^۲ ابن درید،^۳ جوهری،^۴ ابن منظور،^۵ و راغب^۶ نیز بر همین معنا تأکید دارند. از آن جا که معمولاً میزبان، با رو کردن و تمایل به مهمان، از او پذیرایی می‌کند، این گونه گردهمایی، مهمانی نامیده می‌شود.^۷

امّا اقراء از ماده «قِرَی»، در اصل به معنای اجتماع و جمع کردن است.^۸