قناعت، مربوط به حوزه روزی و به معنای رضایت نسبت به آن است. روزی، یکی از حوزه‌های مهمّ زندگی و از دغدغه‌ها‌ی اساسی انسان است. با وجود قناعت، احساس آرامش و رضامندی به وجود خواهد آمد.

صبر، به حوزه سختی‌ها مربوط می‌شود و به معنای تحمّل کردن و خودداری از جَزَع است. زندگی بدون سختی نمی‌شود. لذا برای موفّقیت و آرامش در زندگی، به صبر و تحمّل نیازمندیم.

شُکر، به حوزه داشته‌ها و خوشی‌ها مربوط می‌شود و به معنای سپاس‌گزاری از آنهاست. کسی که داشته‌های زندگیِ خود را نبیند، احساس فقر و محرومیت و ناکامی می‌کند و در توحید و به جای آوردن حق خداوند نیز دچار نقص می‌شود.

حلم، به حوزه غضب مربوط می‌شود و به معنای مهار خشم است. بی‌تردید هر کسی در زندگی، دچار خشم می‌شود. فقدان حلم، موجب بروز واکنش‌های منفی می‌گردد و زندگیِ ایمانی و اجتماعیِ انسان را برهم می‌زند.

حیا، از عوامل مهار نفس است که عالی‌تر از خوف و رجا بوده و بر محور کرامت و نظارت خداوند، استوار است و می‌تواند در همه امور، نقش بازدارندگی داشته باشد. با این صفت، انسان، همیشه خدا را حاضر و ناظر می‌بیند و این، یکی از مراتب عالیِ تکاملی بشر است.

سخاوت، به حوزه مواجهه با نیازمندان مربوط می‌شود و به معنای گذر از مال، با میل و رغبت و دادن آن به دیگران است. با این صفت، از سویی نیاز بخشی از افراد جامعه برطرف می‌شود و به آسایش و آرامش می‌رسند و از سوی دیگر، موجب رشد و تعالیِ فرد سخاوتمند می‌شود و احساس نشاط و شعف به بار می‌آورد.

شمشیری باشد که با آن، اقدام به قتل کرده‌اند! ادای امانت، یکی از چیزهایی است که پیامبران به آن مبعوث شده‌اند^۱و حتّی اهل جاهلیت بر ادای امانت، اهتمام جدّی داشتند!^۲

تحلیل نهایی صفات

از بررسی صفات به دست آمد که ورع، نوعی خویشتنداری پیش‌رفته است که موجب مهار نفس به بهترین شکل می‌شود و در همه زمینه‌ها کاربرد دارد و از نیازهای ضروری زندگی معنوی و اخلاقی است. برای اقدام به هر کار اخلاقی، انسان به خویشتنداری نیاز دارد تا از طریق آن، نفس را مهار نماید. ورع ـ که دقیق‌ترین و عالی‌ترین نوع خویشتنداری است ـ، موجب بروز عالی‌ترین امور اخلاقی می‌گردد.