در مجموع میتوان گفت که در قرآن و احادیث اسلامی، واژه «بِر»، مانند واژههای «خیر» و «معروف»، در معنای لغوی آن، یعنی مطلقِ نیکیهای اعتقادی، اخلاقی و عملی به کار رفته است و بدین سان، اسلام، جامعه بشر را به مطلقِ نیکوکاری دعوت مینماید.
۴. صدق الحدیث
صدق الحدیث، اصطلاحی ترکیبی از دو کلمه صدق و حدیث است. حدیث، در لغت به معنای تازه و نو است که بعداً به سخن اطلاق میشود. امّا واژه مهم در این اصطلاح، صدق است. در حقیقت، صدق الحدیث، معادل صداقت است. لذا وقتی معنای واژه صداقت روشن شود، معنای صدق الحدیث نیز روشن میشود.
صدق در لغت
خلیل،۱ ابن دُرَید،۲ صاحب بن عباد،۳ و جوهری،۴ صِدق را ضدّ کذب دانسته و صَدق را به معنای «کامل هر چیزی» و یا «استواریِ هر چیزی» تعریف کردهاند و صدّیق را از این لغت میدانند. برخی نیز بیان میدارند که برای بیان سختی و محکمیِ نیزه، از این واژه استفاده میشود. ابن فارس، معنای اصلی این واژه را قوّت یک چیز میداند و کاربرد آن در «شیء صَدقً» را به معنای امر محکم و استوار و در «رمح صدق» را به
1.. الصِّدْقُ: نقیض الكذب ... و الصَّدْقُ: الكامل من كل شیء (العین، ج۵، ص۵۶).
2.. الصِّدق: ضدّ الكذب؛ صَدَقَ یصدُق صِدْقاً. و الصَّدْق: الصُّلب من كل شیء؛ رمح صَدْقٌ، إذا كان صلباً (جمرة اللغة، ج۲، ص۵۶۵).
3.. الصَّدْقُ: الكامِلُ فی كلِّ شَیءٍ و الصُّلْب (المحیط، ج۵، ص۲۵۷).
4.. و الصَّدْقُ، بالفتح: الصُلبُ من الرماح، و یقال المستوِى (الصحاح، ج۴، ص۱۵۰۶).