اساسی در روانشناسی مکارم اخلاق ـ و هر بحث دیگری که با منابع اسلامی سر و کار دارد ـ آن است که نخست با متد علمی، متون دینی بررسی شوند و سپس به ابعاد روان‌شناختی آنها پرداخته شود. معمولاً کسانی که وارد این گونه فضاها می‌شوند، به این جنبه تحقیق نمی‌پردازند. بلکه باید گفت اساساً در زمینه بررسی گونه‌های روایات مکارم اخلاق، در حوزه اخلاق کاری صورت نگرفته است. در این دست بررسی‌ها باید معلوم شود که چند نوع روایت در این زمینه داریم؟ و هر نوع آن چند گزارش دارد؟ انواع روایات با یکدیگر چه تفاوتی دارند و چرا متعددند؟ گزارش‌های هر نوع با هم چه تفاوت و تشابهی دارند؟ این متون در چه منابعی آمده‌اند و چه اندازه اعتبار و اتقان دارند؟ و... این، یکی از کارهای مهمی است که در همه پژوهش‌های اسلامی با محوریت روایات معصومان علیهم السّلام باید صورت پذیرد؛ چیزی که متأسفانه کمتر شاهد آن هستیم.
از این رو، در بررسی روان‌شناختی مکارم اخلاق بر آن شدیم نخست گونه‌های مختلف این روایات را بررسی، و تفاوت آنها را مشخص کنیم و گزارش‌های متفاوت هر گونه را به دست آوریم و تحلیل نماییم. پس از این مرحله، باید به سراغ تحلیل روان‌شناختی محتوای این روایات رفت. آنچه پیش‌رو دارید، گام نخست در این زمینه است که به بررسی گونه‌های مختلف روایات مکارم اخلاق پرداخته است. انشاء اللّه به زودی بخش دوم آن نیز در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت. بررسی روان‌شناختی مکارم اخلاق، جزئی از کلان‌پروژه بررسی روان‌شناختی مفاهیم و موضوعات اسلامی است که در دستور کار گروه روانشناسی اسلامی پژوهشکده قرار دارد.
