51
بررسی و تحلیل روایات «مکارم الأخلاق»

والتذمم للجار والتذمم للصاحب وإقراء الضیف ورأسهن الحیاء.۱

۰.پیامبر خدا۹ می‌فرماید: «مکارم اخلاق، ده تا است. گاهی شخص دارد؛ امّا فرزندش ندارد، گاهی فرزندش دارد؛ امّا پدرش ندارد. گاهی بنده آن را دارد؛ امّا صاحب آن بنده ندارد. خداوند، آن را قسمت کی می‌کند که می‌خواهد او را سعادتمند کند. راستگویی، استقامت در برابر سختی‌ها، به بینوایان کمک کردن، جبران کردن نیکی‌ها، حفظ امانت و صله رحم، مراعات دوستان و اکرام میمهمان و در رأس همه آنها، حیاست.

ابن عساکر، این متن را با سه سند دیگر نیز روایت کرده است.۲ دیگر گزارش‌ها نیز شبیه همین گزارش هستند. اعتبار این منابع، ب/۴ و ج/واسطه است. این حدیث، در هیچ کدام از منابع دست اوّل اهل سنّت نیامده است.

به لحاظ محتوایی نیز این روایات، همه در یک سیاق هستند. تا پیش از شمردن مکارم، هیچ تفاوتی میان آنها نیست و تنها در شمردن مکارم، تفاوت‌های بسیار جزئی‌ای وجود دارد که نمی‌توان نام اختلاف بر آنها نهاد. (جدول شماره ۱۰) در مجموع باید گفت که نقل‌های اهل سنّت، همسانی بیشتری با هم دارند.

1.. تاریخ مدینة دمشق، ج۶۱، ص۳۷۰.

2.. ر. ک: همان، ص۳۷۰ ـ ۳۷۲.


بررسی و تحلیل روایات «مکارم الأخلاق»
50

ب ـ نقل‌های اهل سنّت و تحلیل آنها

نقل‌های اهل سنّت، بیشتر به عایشه برمی‌گردد. برخی را به پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نسبت داده‌اند و برخی را نه. مهم‌ترین منبعی که آن را نقل کرده، تاریخ مدینة دمشق و مکارم الأخلاق ابن ابی الدنیا۱ است. از منابع واسطه، در جامع الصغیر سیوطی نیز بدون سند، ذکر شده است.۲

در نقل تاریخ مدینة دمشق ـ که روایت را به پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نسبت می‌دهد ـ چنین آمده است:

۰.روى عنه الولید بن الولید القلانسی الدمشقی أخبرنا أبو القاسم زاهر بن طاهر أنا أبو بکر البیهقی وأخبرنا أبو المعالی عبد اللّه بن أحمد بن محمّد نا أبو بکر بن خلف قالا أنا أبو عبد اللّه الحافظ نا أبو بکر محمّد بن داود بن سلیمان نا یوسف بن موسى المروروذی نا أیوب بن محمّد الوزان نا الولید بن المسلم عن نابت بن یزید عن الأوزاعی عن الزهری عن عروة بن الزبیر عن عائشة أنها کانت تقول کان رسول اللّه۹ یقول: مکارم الأخلاق عشر تکون فی الرجل ولا تکون فی ابنه وتکون فی الابن ولا تکون فی أبیه وتکون فی العبد ولا تکون فی سیده یقسمها اللّه لمن أراد به السعادة صدق الحدیث وصدق البأس وإعطاء السائل والمکافأة للصنائع وحفظ الأمانة وصلة الرحم

1.. مکارم الأخلاق، ابن ابی الدنیا، ص۲۶، ح۳۶.

2.. الجامع الصغیر، ج۲، ص۵۳۸، ح۸۱۹۶.

  • نام منبع :
    بررسی و تحلیل روایات «مکارم الأخلاق»
    سایر پدیدآورندگان :
    حمزه عبدی و عباس پسندیده
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 41186
صفحه از 223
پرینت  ارسال به