انحراف روش‌شناختی ندارد، اگر چه ممکن است که پیش‌فرض‌های محقّق، به صورت ناآگاهانه در تفسیر متون دخالت داشته باشند، امّا این مقدار از تأثیر‌گذاری، متغیّر مزاحمی است که کنترل آن در تمام شرایط و همه انسان‌ها اگر محال نباشد، به شدّت سخت است.
مثلاً در مجموعه روایات مکارم الأخلاق، اوّلین سؤال این است که: چرا این تعداد از صفات به عنوان مکارم انتخاب شده و نسبت به بقیه فضایل اخلاقی، از جایگاه بالاتری برخوردار شده‌اند؟ آیا می‌توان پذیرفت که این چند صفت اخلاقی، بدون دلیل از جایگاه بالاتری برخوردار شده‌اند؟ پیدا کردن پاسخ برای این چند سؤال می‌تواند ما را به ذهنیت اهل‌بیت علیهم السّلام نزدیک کند. برای این کار، دو شیوه وجود دارد: ابتدا به طور مستقیم و با استفاده از آیات و روایات تبیین شوند که از حیث نزدیک بودن به متن اسلام، بهترین شیوه است. در صورت فقدان آیات و روایات در رابطه با تبیین این ساختارهای مفهومی، چاره‌ای جز فرضیه‌سازی وجود ندارد.
در ادامه، این بررسی را در سه بخش انجام می‌دهیم: بخش نخست به کتاب‌شناسی روایات مکارم الأخلاق می‌پردازد؛ بخش دوم به بررسی و ارزش‌گذاری روایات مختلف اختصاص یافته است تا روشن شود که چند روایت در این باره به دست ما رسیده است؟ و از چه ارزش و اعتباری برخوردارند؟ و چه اموری را به عنوان مکارم اخلاق معرفی نموده‌اند؟ در بخش سوم، با برخی از صفاتی که در احادیث مکارم الأخلاق ذکر شده‌اند، آشنا می‌شویم.
